Các di tích lịch sử ở Thanh Hóa không chỉ khắc họa bản sắc độc đáo mà còn là niềm tự hào của mảnh đất và con người xứ Thanh. Mỗi di tích là một câu chuyện sống động về quá khứ mang đến cho du khách những trải nghiệm khó quên khi khám phá vùng quê giàu truyền thống này. Hãy cùng điểm qua những địa danh nổi bật ngay sau đây!
Thanh Hóa là vùng đất địa linh nhân kiệt, đã sản sinh ra biết bao anh hùng và lưu giữ nhiều dấu ấn lịch sử hào hùng. Nơi đây không chỉ là cái nôi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn mà còn là thánh địa linh thiêng của triều Hậu Lê, chứa đựng những giá trị văn hóa và truyền thống quý báu. Một hành trình khám phá 27 di tích lịch sử ở Thanh Hóa cùng 63Stravel sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm ý nghĩa và khó quên.
Cùng lưu lại danh sách các di tích lịch sử ở Thanh Hóa để có chuyến trải nghiệm khám phá các điểm đến lý tưởng, mang giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc ta.
Đền Đồng Cổ là một trong những di tích lâu đời và linh thiêng nhất xứ Thanh, gắn liền với nhiều huyền thoại và dấu ấn lịch sử của dân tộc. Tương truyền, đền được xây từ năm 2569 TCN và thờ thần Đồng Cổ, vị thần có công lớn trong việc phò vua giúp nước, bảo vệ bờ cõi.
Qua nhiều triều đại như Tiền Lê, Lý, Trần – Hồ và Hậu Lê, thần Đồng Cổ được tôn vinh vì các lần hiển linh báo mộng, giúp dẹp loạn, bảo vệ đất nước. Đặc biệt, vào thời Lý, sau khi thần hiện mộng giúp Lý Phật Mã chiến thắng giặc và dẹp loạn Tam vương, vua Lý Thái Tông đã cho rước thần về Thăng Long lập đền thờ.
Đền Đồng Cổ - Điểm đến tâm linh ở tỉnh Thanh Hóa
Đền Đồng Cổ cũng là nơi diễn ra nhiều nghi lễ quan trọng của triều đình và ngày nay vẫn còn lưu giữ những sắc phong, thần tích quý giá. Kiến trúc đền mang đậm nét cổ kính, với nhà tiền đường, trung đường và hậu cung dựa lưng vào vách núi.
Đặc biệt, trống đồng – biểu tượng linh thiêng của đền – được đặt trang trọng tại nhiều vị trí. Trước đền là hồ Bán Nguyệt trong xanh, cùng với ba ngọn núi bao quanh và dòng sông Mã chảy phía sau, tạo nên khung cảnh hài hòa và thiêng liêng.
Ngoài đền chính ở Đan Nê, còn có ba đền Đồng Cổ khác tại Hà Nội và Thanh Hóa. Lễ hội đền Đồng Cổ vẫn được tổ chức vào ngày 15/3 âm lịch, mang đậm nét truyền thống và thu hút đông đảo người dân về tham dự.
Nghè Mỹ Lộc còn gọi là Đền thờ Nguyễn Phục, là một di tích mang đậm giá trị tâm linh của người dân làng Mỹ Lộc, xã Định Tiến, Thanh Hóa. Theo hương ước làng lập năm 1847, dân làng đã rước chân hương từ đền thờ Đông Hải Đại Vương Nguyễn Phục ở Quảng Xương về thờ làm Thành hoàng.
Di tích lịch sử Đền Nguyễn Phục
Nguyễn Phục là vị quan tài năng quê Hải Dương, đỗ Hoàng giáp dưới triều Lê Nhân Tông và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng. Dù có công lớn trong việc đánh giặc và trấn giữ cửa biển, ông bị xử oan vì chậm vận lương trong chiến dịch năm 1470.
Sau khi mất, vua Lê Thánh Tông truy tặng sắc phong và nhiều đền được lập để tưởng nhớ ông. Đền Nguyễn Phục không chỉ tôn vinh tấm lòng trung nghĩa của vị anh hùng mà còn giáo dục thế hệ trẻ về đạo đức và tài năng. Năm 1999, đền được xếp hạng di tích cấp tỉnh, trở thành điểm tựa tâm linh và niềm tự hào của người dân Mỹ Lộc.
Nằm ở chân núi Trường Lệ, phường Trường Sơn, Sầm Sơn, Thanh Hóa, đền Hoàng Minh Tự (còn gọi là đền Hạ hoặc đền Đệ Tam) thờ vị thần Hoàng Minh Tự – biểu tượng của lòng trung nghĩa và tinh thần đoàn kết. Thần vốn là người Bách Việt di cư từ Nam Hoàng Hà, Trung Quốc đến định cư tại Thanh Hóa. Vào thời nhà Trần (1373-1377), khi Chiêm Thành xâm lược, ông theo vua Trần ra trận, đảm nhận việc vận chuyển quân lương và được phong danh hiệu “Minh Tự” sau chiến thắng.
Đền Hoàng Minh Tự có kiến trúc kiểu chuôi vồ, gồm ba phần chính: tiền đường, trung đường và hậu cung. Dù nhiều hiện vật cổ đã thất lạc, đền vẫn lưu giữ được các bảo vật như sắc phong, kiệu song loan, áo chầu và bức đại tự “Tối linh từ” (nghĩa là “Đền rất thiêng”). Những hiện vật này đang được bảo quản tại đền Độc Cước chờ ngày rước về.
Trải qua nhiều lần trùng tu, gần nhất vào năm 1928, đền trở thành nơi thờ chính trong hệ thống sáu ngôi đền thờ thần Hoàng Minh Tự ở Thanh Hóa. Với giá trị lịch sử và tâm linh sâu sắc, ngôi đền là biểu tượng của sự hy sinh, đoàn kết và lòng nhân ái. Người dân nơi đây luôn tự hào về di sản này, coi đó là nguồn cảm hứng để sống tốt đẹp, xây dựng cuộc sống an lành và bền vững cho thế hệ mai sau.
>> Tham khảo thêm: Top 9+ làng nghề truyền thống ở Thanh Hóa còn “giữ lửa” đến nay
Trên đường từ Đền Độc Cước đến Đền Cô Tiên, du khách sẽ bắt gặp hai hòn đá lớn chồng lên nhau, dù chông chênh nhưng kỳ lạ thay, chúng vẫn trường tồn qua năm tháng. Nằm trên núi Trường Lệ, Hòn Trống Mái nổi tiếng không chỉ bởi tạo hình độc đáo tựa như cặp gà trống mái tựa đầu vào nhau, mà còn bởi câu chuyện tình yêu biểu tượng ẩn chứa đằng sau.
Hòn Trống Mái Sầm Sơn - Truyền thuyết về tình yêu vĩnh cửu
Với vị trí đắc địa – trước mặt là bãi biển nhộn nhịp, sau lưng là thành phố yên bình – địa danh này thu hút du khách tìm về check-in và chiêm ngưỡng.
Từ năm 1962, Hòn Trống Mái đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia và lễ hội Tình Yêu tổ chức hàng năm càng làm tăng thêm sức hấp dẫn cho địa điểm này. Giữa khung cảnh thơ mộng, hình ảnh ba khối đá nằm chênh vênh nhưng vẫn vững chãi tạo nên cảm giác vừa hùng vĩ vừa trữ tình, khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân không thể bỏ lỡ trong hành trình khám phá Sầm Sơn.
Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh (còn gọi là chùa Duy Tinh) được xây dựng lại trên nền một ngôi chùa cổ sau sự kiện vua Lý Nhân Tông trở về kinh đô. Nhằm tỏ lòng biết ơn vua và cầu chúc quốc vận thịnh vượng, quan Thông giám họ Chu đã tổ chức xây dựng chùa với sự đóng góp về kinh phí và công sức từ nhân dân địa phương. Huyện lệnh Lê Chiếu được giao trách nhiệm giám sát trực tiếp công trình này.
Trải qua hơn tám thế kỷ, kiến trúc nguyên bản của chùa đã biến dạng sau nhiều lần trùng tu. Nhưng một số di vật quý vẫn được lưu giữ, bao gồm ba bệ sen bằng đá và tấm bia đá thời Lý dựng năm 1118 – một minh chứng lịch sử vô giá dù đã chịu tổn hại trong chiến tranh. Hiện nay, chùa có bốn gian hậu cung thờ Phật, năm gian tiền đường thờ Lý Thường Kiệt, cùng với nhiều pho tượng gỗ và hiện vật nội thất thời Lý – Trần được bảo tồn tương đối nguyên vẹn.
Nhờ sự quan tâm của Nhà nước và sự đóng góp của nhân dân từ năm 1990, chùa đang dần khôi phục lại vẻ đẹp nguyên sơ và trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách trong nước. Với giá trị lịch sử và kiến trúc độc đáo, chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh xứng đáng là trọng điểm trong tuyến du lịch từ thành phố Thanh Hóa đi Hậu Lộc mang đến cho du khách những trải nghiệm vừa thiêng liêng vừa giàu ý nghĩa văn hóa.
Chùa Khải Nam (còn gọi là chùa Ải hay chùa Dặc) tọa lạc tại phường Quảng Tiến, thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Chùa được xây dựng lại từ thời Trần, trên một vùng đất phong thủy đẹp, nơi giao hòa giữa sông Lạch Trào và biển cả.
Ban đầu, chùa chỉ được dựng bằng tranh tre nứa lá và các tượng đất đơn sơ. Nhưng đã trải qua nhiều lần tu bổ, với lần lớn nhất vào năm 1869 theo phong cách kiến trúc thời Lê.
Khám phá ngôi chùa Khải Nam có số phận đặc biệt nhất ở Thanh Hóa
Trong thời chiến, chùa bị tháo dỡ, nhiều hiện vật bị thất lạc, chỉ còn lại cây si cổ 300 tuổi được dân làng chăm sóc như báu vật. Đến năm 1994, ngôi chùa được phục dựng với sự đóng góp của nhân dân và Phật tử. Chùa hiện nằm trong khuôn viên đền Cá Lập nhưng quy mô vẫn chưa đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng địa phương.
Chùa Khải Nam được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp tỉnh năm 1999 và từ năm 2007, Đại đức Thích Nguyên Thanh đã được bổ nhiệm trụ trì. Chính quyền địa phương đang lên kế hoạch xây dựng lại chùa ở vị trí mới, khang trang hơn. Lễ hội đền Cá Lập cùng các lễ hội khác ở Sầm Sơn cũng góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng cho vùng đất du lịch này.
Đền thờ An Dương Vương (còn gọi là Đền Cổ Loa hoặc đền Thượng) nằm ở trung tâm thành Cổ Loa, thuộc xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội. Đây là nơi thờ vua An Dương Vương, người sáng lập nước Âu Lạc – nhà nước thứ hai trong lịch sử Việt Nam. Được xây dựng từ năm 1687 dưới thời Lê và trùng tu năm 1893, đền mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa sâu sắc và đã được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2012.
Đền Cổ Loa thu hút du khách không chỉ nhờ giá trị tâm linh mà còn bởi kiến trúc cổ kính, độc đáo. Trên nền đất cao, công trình chính gồm tiền đường, thượng điện và hậu cung, nơi đặt tượng vua An Dương Vương bằng đồng nặng 255kg. Điểm nhấn kiến trúc còn có cổng tam quan bề thế và nhà bia phương đình 8 mái thanh thoát.
Với vị trí quan trọng trong di sản văn hóa, đền Cổ Loa không chỉ tôn vinh công lao của cha ông trong dựng nước, giữ nước mà còn đóng vai trò giáo dục thế hệ trẻ về trách nhiệm bảo tồn truyền thống dân tộc. Đây cũng là điểm đến hấp dẫn cho du khách khám phá văn hóa lịch sử Hà Nội.
Khi đặt chân đến Sầm Sơn, du khách không thể bỏ qua Đền Cá Lập (phường Quảng Tiến), nơi thờ Tây Phương tướng quân Trần Đức, một vị anh hùng có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ vào thế kỷ XIII. Theo các tài liệu lịch sử, khi nhân dân Đại Việt đang sống trong hòa bình thì địch từ Bắc tiến vào gây ra cảnh tan hoang.
Thanh Hóa trở thành chiến trường quan trọng và tại Cửa Hới, Tây Phương tướng quân đã thể hiện sự dũng cảm, tài ba của mình trong trận đánh quyết liệt để bảo vệ quân đội và nhà Trần. Để tri ân công lao của Ngài, triều đình nhà Trần đã sắc phong và giao cho nhân dân làng Cá Lập dựng đền để thờ phụng.
Đền Cá lập – Đền thờ Tây Phương tướng quân Trần Đức
Đến thời Trần Thánh Tông, Ngài được phong tặng danh hiệu Tây Phương đại tướng quân với nhiều sắc phong vinh danh khác. Dù trải qua thời gian và biến cố, đền vẫn lưu giữ 9 đạo sắc phong và nhiều hiện vật có giá trị.
Với không gian linh thiêng, vị trí đắc địa bên bờ biển và lịch sử lâu đời, Đền Cá Lập đã trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách khi tới Sầm Sơn. Nơi không chỉ để tưởng nhớ vị anh hùng mà còn để thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên của vùng biển.
Bắc Giang là mảnh đất linh thiêng, đã sản sinh ra nhiều anh hùng và bậc hiền tài trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc. Nổi bật trong các dấu ấn lịch sử là thành Xương Giang - một di tích lịch sử đặc biệt cấp Quốc gia, nơi ghi dấu những trận đánh oanh liệt của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Minh vào thế kỷ XV.
Thành cổ Xương Giang được xây dựng từ năm 1407, có kiến trúc độc đáo với hình chữ nhật, dài 600m và rộng 450m, được bao quanh bởi hào rộng, là biểu tượng cho tinh thần yêu nước và lòng kiên cường của nhân dân. Thành Xương Giang đã chứng kiến chiến thắng vẻ vang của nghĩa quân Lam Sơn do Trần Nguyên Hãn chỉ huy, khi họ đập tan âm mưu xâm lược của 10 vạn quân Minh, góp phần xác định độc lập cho đất nước vào thế kỷ XV.
Đến nay, Xương Giang không chỉ là di tích lịch sử quan trọng mà còn là điểm du lịch hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá lịch sử. Tại đây, du khách sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc cổ kính như giếng Phủ, nghi môn… đồng thời cảm nhận được tinh thần yêu nước mãnh liệt của thế hệ cha ông.
Chùa Hưng Phúc (hay còn gọi là chùa Kênh) tọa lạc tại xã Quảng Hùng, TP Sầm Sơn, là một di tích lịch sử mang giá trị văn hóa sâu sắc. Được xây dựng vào năm 1324 dưới triều vua Trần Minh Tông, chùa thờ Phật và Thượng tướng Lê An – người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông.
Nơi đây nổi bật với tấm bia cổ duy nhất ghi chép về một "hương" chiến đấu dưới thời Trần, ghi dấu chiến thắng của quân dân Đại Việt do tướng Lê Mạnh chỉ huy. Tấm bia cao 1,5m, được chạm khắc tinh xảo với hình ảnh rồng uốn khúc và hoa văn cổ điển, đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia vào năm 1995.
Sự hủy diệt của quân Minh không thể xóa nhòa giá trị lịch sử của nơi này; ngược lại, chùa Kênh tiếp tục thu hút du khách tìm hiểu về một thời kỳ hào hùng của dân tộc, khơi dậy lòng tự hào và niềm tin vào sức mạnh của tinh thần Việt. Chùa Kênh không chỉ là nơi tưởng niệm công lao của những vị anh hùng, mà còn là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước.
Nằm trên gò đất cao tại Làng Trung, Đền Đề Lĩnh mang trong mình nhiều giá trị lịch sử và văn hóa. Tương truyền, đây là nơi an táng của Đề Lĩnh – một võ tướng tài ba thời Vua Lê Tương Dực, người đã góp công lớn trong việc bảo vệ đất nước khỏi giặc ngoại xâm. Đền có diện tích 1100m², hướng tây nam, phía trước là cánh đồng lúa xanh mướt và dòng sông Đơ hiền hòa chảy về biển.
Với tài năng và đức độ, Đề Lĩnh từng là tứ trụ triều đình nhưng bị Vua Tương Dực lo ngại nên đã bị đẩy đi canh giữ vùng cửa biển hoang vu. Tại đây, ông đã khai hoang, lập trại, rèn luyện võ nghệ cho dân làng, trở thành tổ nghề võ vật Lương Trung.
Khi hay tin về những công lao của ông, vua đã cho đào sông Đơ nhằm cô lập Đề Lĩnh, nhưng việc này dẫn đến tai họa cho đất nước. Trong cuộc chiến chống quân Minh, Đề Lĩnh cùng hai cô con gái đã chiến đấu anh dũng đến hơi thở cuối cùng, được chôn cất tại nơi ông đã gầy dựng.
Đền Đề Lĩnh hiện còn lưu giữ 8 sắc phong quý giá cùng bia ký, khánh đá, và đôi rồng thời Lê. Hằng năm, vào ngày 17 tháng Giêng, nhân dân tổ chức lễ tế và hội đấu vật để tưởng nhớ công lao của ông. Đền đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1993, tiếp tục là nơi lưu giữ tấm lòng thành kính của dân làng đối với vị anh hùng dân tộc và tổ nghề võ vật.
Ẩn mình dưới chân núi Kiếm Lĩnh, đền Tô Hiến Thành không chỉ là điểm tựa của lòng thành kính mà còn là nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa và dấu ấn lịch sử hơn 800 năm. Ngôi đền còn được biết đến với cái tên "Đền Đệ Nhị" hay "Đền Trung", nằm giữa cụm di tích danh thắng núi Trường Lệ cùng đền Độc Cước, đền Cô Tiên và Hòn Trống Mái, tất cả cùng tạo nên một không gian thiêng liêng và cổ kính giữa lòng thiên nhiên hùng vĩ.
Đền hướng mặt về phía làng Sầm Thôn nhộn nhịp còn lưng tựa vào vách đá, tựa như biểu tượng của sự vững vàng trước dòng chảy thời gian. Bước qua cổng tam quan, khách hành hương được chào đón bởi không gian thoáng đãng, tán cây cổ thụ mát rượi của bàng, si và những cây gạo trăm tuổi. Cảm giác thanh bình và tĩnh lặng bao trùm, khiến mọi muộn phiền như tan biến trước vẻ đẹp dung dị của cảnh vật.
Đền Tô Hiến Thành - Nơi tôn thờ sự thanh liêm chính trực
Đền được thiết kế với cấu trúc chữ Đinh gồm ba cung: Bái đường, Trung đường và Hậu cung. Mỗi cung mang một vai trò và sắc thái riêng, tạo nên không gian tâm linh đậm chất truyền thống. Trong đó, Trung đường – nơi đặt tượng Tô Hiến Thành – gợi nhớ về hình ảnh vị tướng tài ba, người đã dốc lòng vì dân vì nước. Không gian bên trong đền với ánh sáng mờ ảo và những làn gió thoảng qua các khe cửa vòm, đem lại cảm giác linh thiêng khó tả.
Trải qua nhiều biến động lịch sử, đền vẫn giữ được nhiều hiện vật quý như các sắc phong cổ, tượng, chuông, nhang án và bộ lỗ bộ – minh chứng cho những thời kỳ vàng son của dân tộc. Đây không chỉ là nơi cầu tài, cầu lộc mà còn là nơi gửi gắm niềm tin về sự ngay thẳng, học hành thành đạt và cuộc sống bình an.
Từ năm 1994 đến nay, nhiều lần trùng tu đã giúp đền bảo toàn giá trị kiến trúc nguyên bản thời Nguyễn. Tuy nhiên, so với các di tích khác như đền Độc Cước và đền Cô Tiên, đền Tô Hiến Thành còn ít được biết đến. Chính quyền Sầm Sơn không ngừng đẩy mạnh công tác quảng bá, để ngôi đền linh thiêng này có thể lan tỏa rộng rãi, trở thành điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm về nguồn cội văn hóa và chiêm nghiệm lịch sử.
Được xây dựng trên thế đất hình con voi với giếng nước như mắt voi và lối vào tựa ngà voi, đền không chỉ gây ấn tượng bởi kiến trúc hài hòa mà còn bởi sự gắn bó mật thiết với cảnh quan thiên nhiên. Trước mặt đền là dòng Hoàng Long uốn lượn, tạo nên một bức tranh thơ mộng mà tĩnh lặng, như thể thời gian nơi đây đã ngưng đọng, chỉ để lại những âm vang của quá khứ và lời nhắc nhở về công đức của vị Thái úy Tô Hiến Thành.
Đền Tô Hiến Thành không chỉ đơn thuần là di tích lịch sử mà còn là biểu tượng của sự trung liệt và tinh thần phụng sự dân tộc. Trong mỗi viên gạch, bức hoành phi hay bia đá, người ta vẫn cảm nhận được bóng dáng của một thời kỳ vàng son đã qua – một điểm đến không thể bỏ qua trên hành trình khám phá những giá trị văn hóa và tâm linh của vùng đất cổ Hoa Lư.
Nằm ở cuối dãy núi Trường Lệ, đền Cô Tiên nổi bật với vị thế thoáng đãng và phong cảnh hữu tình, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan mỗi khi ghé thăm Sầm Sơn. Ngôi đền được xây dựng từ thời Lý với kiến trúc cổ đặc trưng hình chữ Đinh gồm ba gian: Tiền Đường, Trung Đường và Hậu Cung.
Trải qua nhiều biến cố và tác động của thời gian, ngôi đền đã được trùng tu nhiều lần nhưng vẫn giữ được vẻ cổ kính nguyên bản. Đợt trùng tu lớn nhất vào năm 2010 đã được thực hiện bằng nguồn công đức của nhân dân và du khách thập phương, bảo tồn giá trị văn hóa tâm linh quý giá nơi đây.
Không chỉ có đền chính, quần thể di tích còn bao gồm Đền Trình - Quan Giám, Miếu lộ thiên Nam Hải Đại Vương và Miếu Cô Chín, tạo nên một không gian đậm chất huyền thoại. Trong Hậu Cung, bàn thờ Tam Tòa Thánh Mẫu linh thiêng với sự hiện diện của Thánh mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn và Thánh mẫu Thoải càng làm tăng thêm sức hút tâm linh cho điểm đến đặc biệt này.
Đền Cô Chín (còn gọi là đền Chín Giếng) mang trong mình truyền thuyết đầy cuốn hút về người con gái thứ chín của Ngọc Hoàng Đại Đế – Cửu Thiên Huyền Vũ. Nàng không chỉ thông minh và tài hoa mà còn có khả năng nhìn thấu tâm tư và tính cách qua khuôn mặt của mỗi người. Đặc biệt, cô Chín sở hữu tài bói toán siêu phàm, dự đoán chuẩn xác mọi việc. Với tấm lòng đồng cảm sâu sắc, cô thường dùng phép tiên để chữa bệnh và giúp đỡ dân làng, khiến người dân tôn kính và lập miếu thờ cô tại ngôi đền thiêng này.
Được xây dựng từ cuối thế kỷ XVIII và đã qua nhiều lần trùng tu, lần đầu vào năm 1939 và mới nhất vào năm 2004. Truyền thuyết kể rằng, trong thời chiến loạn, chúa Liễu Hạnh từng biến thành rồng để trốn tránh nguy hiểm tại nơi ở của Cửu Thiên Công Chúa. Nhờ phép màu của cô Chín, Liễu Hạnh thoát hiểm và từ đó họ trở thành tri kỷ. Tại nơi này xuất hiện chín giếng thiêng và người dân đã dựng đền ngay bên cạnh để ghi nhớ công ơn của cô.
Ngày nay, đền Cô Chín không chỉ là chốn linh thiêng mà còn là địa điểm văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tâm linh của người dân Thanh Hóa. Mọi lễ hội và nghi lễ quan trọng trong vùng đều được tổ chức tại đây, tạo nên một không gian tràn đầy niềm tin và linh khí. Được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử quốc gia từ năm 1993, đền Cô Chín là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá những giá trị văn hóa – tâm linh đặc sắc của xứ Thanh.
Đền Độc Cước nằm uy nghi trên hòn Cổ Giải, gắn liền với truyền thuyết về Thần Độc Cước – vị thần một chân với sức mạnh phi thường, được dân gian tôn xưng là “Độc Cước sơn tiêu” và “Độc Cước chân nhân thượng thượng đẳng thần”. Ngôi đền này hướng Tây Nam để tránh bão biển như đứng đầu sóng ngọn gió, bảo vệ bình yên cho đất và người nơi đây.
Lối lên đền trải đá phiến với 49 bậc thang, hai bên có miếu thờ Sơn Thần và Thổ Thần. Kiến trúc của đền mang hình chữ Đinh, đậm nét nghệ thuật thế kỷ XVII, với tiền đường 5 gian rộng rãi, nội thất chạm trổ tinh xảo hình Long – Ly – Quy – Phượng, và những bức đại tự như “Thánh cung vạn tuế” tôn vinh thần linh.
Đền Độc Cước – Điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ở Sầm Sơn
Hậu cung đặt tượng bán thân Thần Độc Cước – một tác phẩm nghệ thuật bằng gỗ, sơn đen, khắc họa dáng vẻ uy nghiêm của thần. Nơi đây còn lưu giữ dấu chân thiêng của Ngài, biểu tượng cho lần thần nhập thế cứu dân. Không gian đền còn nổi bật với bức tượng đá Chăm cổ, khắc họa hình người quỳ chắp tay, toét miệng cười hồn nhiên mà đầy thuần phục.
Từ đền nhìn ra xa, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ bãi biển Sầm Sơn thơ mộng kéo dài đến cửa Lạch Trào. Sân đền được che phủ bởi cây bàng cổ thụ trăm tuổi, tỏa bóng mát yên bình. Phía Tây Nam là phủ Mẫu, nơi thờ tam tòa Thánh Mẫu, mang đến không gian tâm linh sâu sắc. Đứng tại đây, ta nghe tiếng sóng vỗ vách đá như lời tâm sự của muôn loài, gửi gắm về vị thần Độc Cước thiêng liêng và bất diệt.
Với vị thế đặc biệt và giá trị lịch sử, Đền Độc Cước đã được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2019, trở thành điểm dừng chân không thể bỏ lỡ trong hành trình khám phá danh thắng Sầm Sơn.
Chiến khu Ba Đình từng là một căn cứ quân sự trọng yếu trong cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp (1886 – 1887). Được xây dựng trên địa bàn ba làng Thượng Thọ, Mậu Thịnh và Mỹ Khê, tên gọi Ba Đình bắt nguồn từ ba ngôi đình lớn trong mỗi làng. Nằm giữa vùng đồng chiêm trũng, vào mùa nước nổi, cả ba làng như tách biệt hoàn toàn với bên ngoài, trở thành vị trí chiến lược cho cuộc kháng chiến.
Các sĩ phu yêu nước như Đinh Công Tráng và Phạm Bành đã chọn nơi đây làm căn cứ, huy động dân làng xây dựng thành lũy kiên cố. Những lũy tre dày đặc, hệ thống hầm hào và thành đất vững chắc được thiết lập để chống lại hỏa lực của quân Pháp. Chiến khu không chỉ là nơi chiến đấu mà còn là trung tâm sản xuất và hậu cần, đảm bảo lương thực và an toàn cho nghĩa quân.
Với vị trí chiến lược kiểm soát giao thông từ Bắc vào Nam, chiến khu Ba Đình đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn quân địch và hỗ trợ các căn cứ kháng chiến khác. Tinh thần bất khuất và công lao của chiến khu đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc, đến mức Bác Hồ đã chọn tên “Ba Đình” để đặt cho quảng trường lịch sử tại Hà Nội.
Dù được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1992, chiến khu Ba Đình ngày nay chỉ còn lại một vài dấu tích, nằm bên khuôn viên trường THCS Ba Đình. Không gian nơi đây chưa được bảo tồn đúng mức, tạo cảm giác hoang vắng, chỉ có tấm bia ghi dòng chữ “Di tích lịch sử văn hóa căn cứ khởi nghĩa Ba Đình” như nhắc nhở về quá khứ hào hùng của vùng đất này.
Nằm tại phường Nam Ngạn, thành phố Thanh Hóa, đền thờ Chu Văn Lương (còn gọi là đình làng Nam Ngạn) là nơi ghi dấu công lao của quan Đốc học Chu Văn Lương – một danh nhân lỗi lạc thời Trần. Ông không chỉ có công dạy chữ, bốc thuốc chữa bệnh, mà còn khai phá vùng đất, lập nên ấp Nam Sơn và trại Nam Ngạn. Ông cũng tổ chức nhân dân chống giặc Nguyên Mông, góp phần bảo vệ quê hương trong thế kỷ XIII. Sau khi qua đời, vua Trần sắc phong ông là “Thượng đẳng Phúc thần”, giao cho dân làng Nam Ngạn gìn giữ, tôn ông làm Thành Hoàng làng và tổ chức cúng tế hàng năm.
Ban đầu, ngôi đền được xây dựng ngoài đê sông Mã. Đến năm 1723, dưới triều vua Lê Dụ Tông, đền được di chuyển về vị trí hiện tại, cùng với chùa Mật Đa. Qua nhiều triều đại, ngôi đền liên tục được tu sửa và triều đình ban thêm sắc phong, mỹ tự, thể hiện lòng tôn kính đối với Chu Văn Lương. Đến năm 1989, đền được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
Đền hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá như sắc phong, ngai thờ, bài vị, bảng văn, bia đá… Đặc biệt, các mảng chạm khắc tinh xảo mang đậm phong cách nghệ thuật thời Nguyễn (thế kỷ XIX) vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Hàng năm, lễ hội đền Chu Văn Lương diễn ra vào ngày sinh 18/2 và ngày giỗ 12/9 âm lịch, với nhiều trò chơi và diễn xướng dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách.
Khuôn viên đền rộng 0,142 ha, nằm ở vị trí phía bắc giáp đường ngõ Đúc Tiền, phía nam giáp chùa Mật Đa, và hai bên đông – tây giáp khu dân cư. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt tâm linh mà còn là không gian lưu giữ ký ức hào hùng về người anh hùng đã cống hiến cả đời cho quê hương và đất nước.
Chùa Mật Đa là một trong những di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia được công nhận vào năm 1989. Ban đầu, chùa được xây dựng vào năm 1723 (đời Bảo Thái, triều Hậu Lê) ngoài đê sông Mã, chỉ đơn sơ với nhà tranh vách đất và tượng Phật đất nung. Người đầu tiên trụ trì là Hòa thượng Tuệ Minh, một danh sư nổi tiếng từ chùa Đại Khánh, Thanh Hóa.
Chùa Mật Đa - ngôi chùa cổ kính xứ Thanh
Chùa mang kiến trúc chữ “Đinh” đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ, gồm 5 gian tiền đường và 2 gian hậu cung, nơi đặt tượng Phật và bài trí tượng pháp đầy đủ. Đặc biệt, hai tượng hộ pháp cao hơn 3m, tượng trưng cho tinh thần khuyến thiện và trừ ác, là nét độc đáo của chùa. Sau nhiều lần trùng tu, kiến trúc nơi đây trở thành sự giao thoa hài hòa giữa phong cách Trần, Lê và Nguyễn.
Không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng, chùa Mật Đa còn in đậm dấu ấn lịch sử thời chiến. Vào ngày 26/5/1965, khi diễn ra trận chiến ác liệt tại khu vực Hàm Rồng, các nhà sư của chùa đã mở cửa đón thương binh và tiến hành khâm liệm liệt sĩ theo nghi thức Phật giáo. Sư cụ Thích Đàm Xuân cùng các đệ tử tích cực hỗ trợ quân dân bằng cách dỡ nhà làm hầm trú ẩn, lấy cánh cửa chùa làm cáng thương, và chặt dừa cho bộ đội giải khát. Chùa khi ấy trở thành sở chỉ huy, nơi tập kết lương thực và cứu thương cho lực lượng bảo vệ cầu Hàm Rồng.
Thái Miếu nhà Hậu Lê là một trong những công trình cổ kính và uy nghi bậc nhất xứ Thanh. Được xây dựng vào năm 1805 dưới thời vua Gia Long, miếu được chuyển từ Thăng Long về đất Bố Vệ sau khi bị hỏa hoạn. Công trình này trải rộng trên diện tích hơn 4.200 m², với lối kiến trúc đặc sắc gồm Tiền điện và Hậu điện, mái ngói mũi hài trang trí "lưỡng long chầu nguyệt".
Nơi đây không chỉ lưu giữ bài vị của 27 vị vua nhà Hậu Lê và các hoàng thái hậu, mà còn tôn vinh công thần Nguyễn Trãi và Lê Lai. Đặc biệt, tượng vua Lê Thái Tổ cùng sáu bức tượng các bà phi từ nhiều dân tộc và quốc tịch khác nhau là những tác phẩm nghệ thuật quý giá.
Hằng năm, vào ngày 21-22 tháng 8 Âm lịch, lễ hội truyền thống được tổ chức tại Thái Miếu, Lam Kinh và tượng đài Lê Lợi, thể hiện lòng tri ân và niềm tự hào lịch sử của người dân Thanh Hóa.
Giá vé: 30.000 VNĐ/ vé
Kim Sơn nổi bật với vẻ đẹp nên thơ, ẩn mình giữa thiên nhiên hùng vĩ của Thanh Hóa. Khung cảnh nơi đây là sự hòa quyện tuyệt mỹ giữa những ngọn núi đá cao sừng sững và dòng nước trong xanh, tạo nên bức tranh như bước ra từ truyền thuyết.
Danh thắng Kim Sơn - Chốn bồng lai tiên cảnh tại xứ Thanh
Du ngoạn trên thuyền, du khách sẽ cảm nhận sự thanh bình len lỏi qua từng dãy núi kỳ vĩ, tận hưởng phút giây thư thái giữa trời đất. Điểm nhấn của hành trình là động Tiên Sơn, nơi tượng Phật Bà Quan Âm hiện diện trang nghiêm, mang lại cảm giác thiêng liêng và bình an.
>> Tìm hiểu thêm: Tổng hợp ảnh đẹp về những địa điểm du lịch Thanh Hóa
Tọa lạc tại xã Nga Phú, huyện Nga Sơn, cách trung tâm khoảng 5 km về phía Đông Bắc, ngôi đền Mai An Tiêm nhỏ này ẩn mình bên sườn núi, mang trong mình huyền thoại về Mai An Tiêm – biểu tượng của ý chí tự lực và khai phá đất đai. Đền không chỉ là nơi linh thiêng mà còn lưu giữ những câu chuyện đẹp được truyền qua bao thế hệ, tôn vinh công lao mở đất từ buổi đầu dựng nước.
Đền thờ Mai An Tiêm – du lịch tâm linh xứ Thanh
Vùng đất Nga Sơn còn nổi tiếng với đặc sản dưa hấu Mai An Tiêm – món quà từ huyền thoại trở thành niềm tự hào của người dân. Hằng năm, từ ngày 12 - 15 tháng 3 âm lịch, lễ hội Mai An Tiêm diễn ra tưng bừng, thu hút du khách thập phương đến tham gia, hòa mình vào không khí lễ hội rộn ràng và tìm về cội nguồn văn hóa đặc sắc nơi đây.
Nằm trên tuyến đường sắt Bắc - Nam, Cầu Hàm Rồng bắc qua Sông Mã, cách trung tâm Thành phố Thanh Hóa khoảng 5 km về phía Bắc, thuộc địa phận thị trấn Tào Xuyên, huyện Hoằng Hóa. Đây là một địa chỉ không thể bỏ qua cho những ai đam mê khám phá lịch sử đất nước.
Cầu Hàm Rồng được xây dựng vào năm 1903 dưới thời Pháp thuộc, với thiết kế vòm thép độc đáo không có trụ giữa, giống như Cầu Long Biên ở Hà Nội. Ban đầu, cầu được trang bị một đường ray cho tàu hỏa và hai phần đường cho xe ô tô, trở thành một trong những cây cầu hiện đại nhất Đông Dương thời bấy giờ.
Tuy nhiên, vào năm 1946, cầu cũ đã bị phá hủy trong nỗ lực kháng chiến chống thực dân. Năm 1962, cầu được khởi công xây dựng lại với sự giúp đỡ của các chuyên gia Liên Xô và Trung Quốc, và hoàn thành vào năm 1973.
Cầu Hàm Rồng không chỉ đóng vai trò quan trọng trong giao thông chiến lược phía Bắc Thanh Hóa mà còn là nhân chứng cho những thăng trầm của lịch sử, đặc biệt là trong trận không chiến nổi tiếng năm 1965. Giữa bom rơi đạn lạc, cầu vẫn hiên ngang tựa lưng vào Núi Hàm Rồng, in bóng xuống dòng Sông Mã.
Ngày nay, Cầu Hàm Rồng không chỉ là biểu tượng văn hóa và tinh thần kiên cường của người dân xứ Thanh, mà còn là điểm tham quan hấp dẫn. Từ cầu, du khách có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Sông Mã hiền hòa và Núi Ngọc hùng vĩ, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ mà đất trời ban tặng cho quê hương.
Đền thờ Lê Hoàn - ngôi đền cổ nhất tại Thanh Hóa, đã trải qua hàng trăm năm lịch sử, là biểu tượng của lòng tôn kính đối với vị vua khai sáng triều Tiền Lê. Với kiến trúc mang đậm phong cách truyền thống Việt Nam, đền thờ không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và nghi lễ cổ truyền.
Đền Lê Hoàn - ngôi đền cổ bậc nhất ở xứ Thanh
Dù trải qua bao thăng trầm và khắc nghiệt của thời gian, đền thờ vẫn vững vàng, được chính quyền địa phương tu bổ và gìn giữ, trở thành một công trình khang trang và trang trọng. Mỗi năm, nơi đây thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương đến dâng hương, bày tỏ lòng thành kính và tri ân đến vị anh hùng dân tộc, khẳng định vị thế của đền như một điểm đến linh thiêng trong lòng người dân xứ Thanh.
Hang Con Moong tọa lạc tại thôn Thành Trung, huyện Thạch Thành, với độ cao 147m so với mực nước biển, là một trong những di tích khảo cổ quan trọng của Việt Nam. Nằm trong hệ tầng Đồng Giao, có niên đại khoảng 240 triệu năm, hang động này không chỉ sở hữu vẻ đẹp kỳ vĩ của núi đá vôi mà còn là chứng nhân lịch sử cho sự phát triển của nền văn minh nhân loại.
Được phát hiện vào năm 1974, Hang Con Moong đã trải qua bốn đợt khai quật, xác nhận sự phát triển liên tục của các kỹ nghệ công cụ đá từ thời kỳ Đá cũ đến Đá mới. Những công cụ bằng đá, vết tích bếp lửa và xương động vật được tìm thấy tại đây đã ghi lại dấu ấn của một nền văn hóa phong phú và đa dạng.
Trải qua hàng chục ngàn năm, với sự biến đổi của khí hậu và môi trường sống, con người đã phát triển và mở rộng kỹ nghệ chế tác công cụ, để lại nhiều dấu tích về lối sống và sinh hoạt của tổ tiên. Hang Con Moong không chỉ là nơi lưu giữ ký ức của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau này trong hành trình khám phá di sản văn hóa và lịch sử của dân tộc.
Khu di tích Bà Triệu nằm trên ngọn núi Gai thuộc làng Phú Diễn, Hậu Lộc, Thanh Hóa, là một địa điểm du lịch nổi bật, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương đến hành hương. Ngôi đền linh thiêng này thờ phụng nữ anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh, người đã anh dũng đứng lên chống giặc ngoại xâm vào thế kỷ III sau Công Nguyên, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng dân tộc Việt.
Toàn cảnh đền Bà Triệu ở Thanh Hóa nhìn từ trên cao
Với lối kiến trúc truyền thống đặc trưng của Đồng Bằng Bắc Bộ, khu di tích Bà Triệu được bố trí hợp lý từ cổng ngoại, hồ nước, bình phong đến cổng nội và các khu vực tiền đường, trung đường và hậu cung. Dù mang vẻ đẹp đơn sơ và giản dị, ngôi đền vẫn toát lên sự thanh lịch và uy nghiêm, tạo nên không gian thanh tịnh, linh thiêng.
Khi đặt chân đến đây, bạn không chỉ cảm nhận được hơi thở của lịch sử, mà còn được thưởng thức vẻ đẹp hài hòa giữa thiên nhiên và kiến trúc, tạo nên một bức tranh cổ kính, tự nhiên mà đầy thiêng liêng. Khu di tích Bà Triệu không chỉ là nơi tưởng nhớ một anh hùng dân tộc mà còn là điểm đến tâm linh, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử quý báu của dân tộc Việt Nam.
Trải dài trên diện tích hơn 140 ha, khu di tích Lam Kinh nằm ở Thanh Hóa là điểm đến hấp dẫn cho những tín đồ yêu thích lịch sử Việt Nam. Đây không chỉ là nơi sinh của anh hùng dân tộc Lê Lợi mà còn là trung tâm của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh, mở ra thời kỳ thịnh trị gần 360 năm cho đất nước.
Với kiến trúc theo phong cách cổ điển của triều Hậu Lê, Lam Kinh được xây dựng theo nguyên tắc "tọa sơn hướng thủy", nằm tựa vào núi Dầu và hướng ra sông Chu, tạo nên khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Khu di tích không chỉ là một di sản văn hóa thiêng liêng, mà còn là nơi tôn vinh tổ tiên và các vị vua của triều đại nhà Lê.
Khi đến đây, du khách sẽ được khám phá những công trình kiến trúc độc đáo như chính điện, Thái miếu và Vĩnh Lăng - nơi an nghỉ của vua Lê Thái Tổ, cùng với những truyền thuyết huyền bí gắn liền với lịch sử. Lam Kinh không chỉ mang trong mình giá trị lịch sử to lớn mà còn là biểu tượng văn hóa của dân tộc, khiến mỗi du khách đều cảm nhận được hơi thở của quá khứ hào hùng.
Giá vé: 40.000 VNĐ/ vé
Thành Nhà Hồ được xây dựng bởi Hồ Quý Ly vào năm 1397, là một biểu tượng lịch sử và văn hóa bất hủ của Việt Nam. Sau gần 600 năm tồn tại, những bức tường thành vững chắc với bốn cổng Đông, Tây, Nam, Bắc vẫn giữ nguyên vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, phản ánh sự kiên cố và tài hoa của những thế hệ xây dựng trước.
Thành Nhà Hồ - Di sản văn hóa thế giới giữa lòng xứ Thanh
Đặc biệt, vào năm 2011, UNESCO đã công nhận Thành Nhà Hồ là di sản văn hóa thế giới. Khẳng định giá trị nhân văn và nghệ thuật kiến trúc độc đáo của di tích này, thu hút du khách khám phá và tìm hiểu về một thời kỳ lịch sử oai hùng của dân tộc.
Như vậy, bài viết trên đây chia sẻ cho bạn đọc 27 di tích lịch sử ở Thanh Hóa nổi tiếng để mọi người đến check-in và khám phá. Mong rằng, bài viết sẽ hữu ích và giúp bạn đọc khám phá các di tích Việt Nam ở vùng đất này.
Tải app để có trải nghiệm tốt nhất
vn
en
ja
ko
zh
