ĐÀN T'RƯNG - THANH ÂM CỦA NÚI RỪNG TÂY NGUYÊN

Đàn T'Rưng Gia Lai không chỉ là một nhạc cụ truyền thống mà còn chứa đựng trong đó những tâm hồn, tình cảm và lịch sử mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc của vùng đất Tây Nguyên Hãy nghe Trần Thị Trà My (Gia Lai) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Đàn t’rưng - nhạc cụ truyền thống độc đáo của Tây Nguyên và đặc biệt là vùng đất Gia Lai, không chỉ là biểu tượng văn hóa mà còn là linh hồn của núi rừng, nơi lưu giữ âm thanh mộc mạc nhưng trong trẻo, giản dị mà tinh tế. Những ai đã từng đặt chân đến cao nguyên lộng gió, từng nghe tiếng đàn t’rưng ngân vang giữa đại ngàn, chắc hẳn sẽ không thể quên được nét đẹp kỳ diệu mà nó mang lại. Đàn t’rưng không chỉ là một nhạc cụ, mà còn là hiện thân của văn hóa và tâm hồn con người Tây Nguyên, nơi sự trong lành của dòng suối hòa quyện vào từng thanh âm trong trẻo.

Đàn t’rưng mang trong mình vẻ đẹp giản dị nhưng đầy mê hoặc. Được chế tác từ những ống tre, ống nứa – loài cây quen thuộc và gần gũi với đời sống người Việt Nam, đàn t’rưng không chỉ là một nhạc cụ mà còn là biểu tượng của văn hóa, của sức sống mãnh liệt và tình yêu với núi rừng. Từng thanh tre, nứa già sau khi được chọn lựa kỹ lưỡng sẽ được cắt xén, mài giũa một cách khéo léo để tạo thành những ống đàn có kích thước và âm sắc riêng biệt. Quá trình chế tác đàn t’rưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, am hiểu sâu sắc về chất liệu cũng như khả năng cảm âm tinh tế, như thể người nghệ nhân đang thổi hồn vào từng thớ tre, để mỗi khi gõ lên, âm thanh ấy không chỉ vang vọng trong không gian mà còn chạm đến trái tim người nghe.

Đàn t'rưng - thanh âm của núi rừng Tây Nguyên (Ảnh: Gia Lai).

Âm thanh của đàn t’rưng mang một nét riêng không thể nhầm lẫn – mộc mạc mà thanh thoát, gần gũi mà tràn đầy sức sống. Thanh âm độc đáo, vừa đậm chất Tây Nguyên hùng vĩ vừa có sự hòa quyện với vẻ đẹp của các nhạc cụ dân tộc khác như đàn bầu, sáo trúc. Âm sắc của t’rưng gợi lên hình ảnh một cô gái Tây Nguyên mộc mạc trong bộ trang phục truyền thống nhưng ánh lên nét duyên dáng, cuốn hút đến kỳ lạ. Cây đàn ấy không chỉ là nhạc cụ, mà còn là chứng nhân cho những thăng trầm, những câu chuyện đời thường gắn liền với cuộc sống lao động “ăn rừng ngủ núi” của người dân nơi đây. Qua những nốt nhạc ngân vang, ta có thể cảm nhận được nhịp điệu của cuộc sống, hơi thở của núi rừng và cả niềm tự hào sâu thẳm của con người Tây Nguyên.

Những bản nhạc gắn liền với đàn t’rưng như “Suối đàn t’rưng”, “Tây Nguyên chào mặt trời”, “Vũ khúc Tây Nguyên”… từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong kho tàng âm nhạc truyền thống. Mỗi khi giai điệu ấy vang lên, ta như thấy cả không gian đại ngàn hiện về trước mắt. Âm thanh t’rưng nhanh nhẹn, dồn dập nhưng không kém phần mềm mại, uyển chuyển, tựa như dòng suối róc rách len lỏi qua những tán cây rừng, như tiếng chim ríu rít đón bình minh hay tiếng gió vi vu trên đồi cao. Tiết tấu của đàn t’rưng không chỉ làm sống dậy hình ảnh thiên nhiên hoang sơ mà còn là sự tái hiện sinh động cuộc sống lao động và những lễ hội cộng đồng rộn ràng, vui tươi.

Đàn t'rưng - thanh âm của núi rừng Tây Nguyên (Ảnh: Gia Lai).

Âm điệu của đàn t’rưng không dừng lại ở niềm vui đơn thuần, mà còn chất chứa một sức mạnh thôi thúc mãnh liệt như muốn kể lại câu chuyện về những con người và mảnh đất Gia Lai đầy sức sống. Tiếng đàn t’rưng là tiếng gọi của núi rừng, là lời tự sự của một dân tộc phóng khoáng, tự do và yêu thiên nhiên. Khi hòa mình vào không gian lễ hội, ta sẽ thấy tiếng đàn t’rưng vang lên như ngọn lửa bập bùng giữa đêm đen, sưởi ấm trái tim của cả cộng đồng. Đó không chỉ là âm nhạc mà còn là linh hồn, là hơi thở của người Tây Nguyên, nơi mà thiên nhiên và con người hòa quyện không thể tách rời.

Tôi đã từng nghe kể về hành trình đầy cảm hứng của đàn t’rưng, từ những buôn làng nhỏ bé giữa núi rừng Tây Nguyên đến các sân khấu lớn rực rỡ ánh đèn. Trong hành trình ấy, hình ảnh nghệ nhân Ưu tú Nay Pharr luôn hiện lên như một dấu son rực rỡ. Ông là người đầu tiên mang đàn t’rưng từ vùng đất Gia Lai xuống Hà Nội, khởi đầu một chương mới đầy tự hào cho nhạc cụ này. Từ một nhạc cụ dân dã, gắn liền với cuộc sống hàng ngày của các dân tộc Jrai, Bahnar, Ê Đê, đàn t’rưng dần khẳng định vị thế như một biểu tượng âm nhạc dân tộc, mang đến niềm tự hào không chỉ cho Tây Nguyên mà còn cho cả Việt Nam.

Hành trình vươn mình ra khỏi không gian núi rừng để chạm tới những sân khấu lớn không hề dễ dàng. Đàn t’rưng, với sự mộc mạc vốn có, đã phải thích nghi và chứng minh giá trị nghệ thuật của mình trong các môi trường biểu diễn chuyên nghiệp. Thế nhưng, sự chân thành, độc đáo trong âm thanh và giai điệu của t’rưng đã chinh phục trái tim khán giả. Không chỉ mang vẻ đẹp của thiên nhiên và văn hóa Tây Nguyên, tiếng đàn t’rưng còn gợi lên một tình yêu sâu sắc dành cho nghệ thuật, cho truyền thống, và cả cho sự sáng tạo không ngừng nghỉ. Những nốt nhạc vang lên từ t’rưng không chỉ là âm thanh, mà là linh hồn của núi rừng, là hơi thở của đại ngàn và những con người gắn bó với mảnh đất này qua bao thế hệ.

Đàn t'rưng - thanh âm của núi rừng Tây Nguyên (Ảnh: Gia Lai).

Không dừng lại ở việc duy trì và bảo tồn những giá trị truyền thống, đàn t’rưng còn thể hiện sự hòa quyện tuyệt vời giữa nét cổ điển và tinh thần hiện đại. Những bản nhạc quen thuộc của thế giới, như “Despacito” khi được trình diễn qua tiếng đàn t’rưng, đã mở ra một chân trời mới cho nhạc cụ này. Tiếng đàn ngân vang, với các nốt rung, luyến, đầy linh hoạt và sáng tạo, khiến người nghe không khỏi ngỡ ngàng trước khả năng biểu cảm đa dạng của nó. Đàn t’rưng từ chỗ chỉ là một nhạc cụ truyền thống trong lễ hội buôn làng, giờ đây đã khẳng định mình như một cây cầu nối văn hóa, kéo gần khoảng cách giữa những giá trị lâu đời của Tây Nguyên với thế giới âm nhạc hiện đại.

Sự thành công ấy không chỉ là câu chuyện của riêng đàn t’rưng mà còn phản ánh tinh thần đổi mới và sáng tạo không ngừng của người Tây Nguyên. Từ những lễ hội rực rỡ đến các buổi hòa nhạc lớn trên toàn cầu, tiếng đàn t’rưng vang lên như lời khẳng định rằng, dù đi xa đến đâu âm nhạc truyền thống vẫn giữ được hồn cốt riêng biệt, hòa quyện với những giá trị mới mà không mất đi bản sắc. Đàn t’rưng không chỉ là biểu tượng âm nhạc dân tộc mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt Nam trong dòng chảy hiện đại hóa.

Đàn t'rưng - thanh âm của núi rừng Tây Nguyên (Ảnh: Gia Lai).

Khi lắng nghe đàn t’rưng hòa mình vào không gian rừng núi Gia Lai, tôi cảm nhận được sự giao thoa kỳ diệu giữa con người và thiên nhiên. Đàn t’rưng không chỉ gói gọn trong vẻ đẹp của âm thanh mà còn chứa đựng linh hồn của vùng đất. Mỗi lần tiếng đàn ngân lên, tôi như được trở về với những ký ức tuổi thơ, khi đôi tai và trái tim vô tư thấm đẫm những giai điệu của t’rưng. Âm thanh ấy tự nhiên như hơi thở của gió, như dòng nước mát lành, khiến tôi nhận ra rằng mình đã nợ đàn t’rưng một tiếng lòng yêu mến từ lâu. Đàn t’rưng là hơi thở của Gia Lai, là âm thanh của núi rừng Tây Nguyên. Nó không chỉ kể câu chuyện về văn hóa, về cuộc sống mà còn là nhịp cầu nối yêu thương, gắn kết con người với quê hương và thế giới. Trên hành trình âm nhạc không ngừng phát triển, đàn t’rưng mãi mãi là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt và nét đẹp độc đáo không chỉ của vùng đất Gia Lai mà còn cả vùng Tây Nguyên hùng vĩ.

Trần Thị Trà My (Gia Lai)