Khám phá dinh thự ''Vua Mèo'' vùng cao nguyên đá Hà Giang

Dinh thự nhà Vương thuộc xã Sà Phìn (huyện Đồng Văn), một khu di tích phản ánh rõ nét cuộc sống của “Vua Mèo” - Vương Chính Đức cách đây gần một thế kỷ. Theo nhiều tài liệu còn ghi lại, dinh thự nhà họ Vương được xây dựng từ năm 1919, là nơi ở của ông Vương Chính Đức, một thổ ty giàu có trên vùng cao nguyên đá được người Mông tôn sùng làm vua, cai quản cả một vùng rộng lớn gồm 4 huyện vùng cao Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc.

Vương Chính Đức (1865 - 1947)được biết đến như “thủ lĩnh” của người Mông ở Đồng Văn dưới thời Pháp thuộc. Vì vậy mà người dân vẫn hay gọi khu nhà của ông là Dinh thự “Vua Mèo”. Đây là một công trình có kiến trúc đặc sắc bậc nhất của tỉnh Hà Giang, đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Nhiều năm nay, khu di tích này trở thành điểm đến mà du khách không thể bỏ qua khi đến Hà Giang.

Khu dinh thự được xây dựng ở vị trí vô cùng đắc địa, là một gò đất có hình mai rùa, xung quanh đều được bao bọc bởi những dãy núi cao, đảm bảo các yếu tố về phong thủy, phòng thủ, kiên cố. Bước vào khu dinh thự, ấn tượng đầu tiên của tôi là những hàng cây sa mộc cao vút, thẳng tắp hàng trăm năm tuổi trước cổng. Cổng vào dinh bằng đá hiện lên bề thế được chạm trổ khá tinh tế. Cổng nhà cong, uốn lượn với những cánh dơi, biểu tượng cho chữ “Phúc”. Mái cổng bằng gỗ được chạm khắc tinh xảo, với nhiều kiểu hoa văn.Trải qua những thăm trầm của lịch sử, dinh thự họ Vương vẫn còn lưu giữ rất nhiều giá trị lịch sử, kiến trúc và đẹp mỹ lệ giữa núi rừng Tây Bắc.

Theo tài liệu ghi lại tại khu di tích này thì toà dinh thự họVương là sự kết hợp giữa 3 nền văn hoá Trung Quốc - Mông - Pháp. Kiến trúc toà dinh mô phỏng một phần kiến trúc đời Thanh của Trung Quốc, kết hợp với hoa văn của người Mông và nghệ thuật của Pháp. Dinh là sự hoà quyện giữa các nguyên liệu đá xanh, gỗ sa mộc và ngói đất nung lợp theo lối âm dương. Trải qua bao thăng trầm lịch sử nhưng khu dinh thự họ Vương vẫn giữ được hình dáng xưa cũ, vẫn mang vẻ đẹp của sự bề thế và uy nghi.

Nhìn từ trên cao, toà dinh mang hình dáng của chiếc mai rùa nằm giữa thung lũng núi non trùng điệp mây phủ bốn mùa. Khu toà dinh rộng lớn còn được bao bọc bởi hai vòng tường thành xây bằng đá, đặc điểm đặc trưng của người Mông.Bên trong là một khối kiến trúc đồ sộ tiêu biểu cho một dòng họ vương giả vùng cao với những dãy nhà 2 tầng ngang, dọc nối tiếp nhau như những dãy núi trùng trùng điệp điệp trên cao nguyên đá.

Toàn dinh thự có 3 dãy tiền, trung, hậu với 64 phòng. Cả ba dãy nhà từ cột, kèo, sàn, vách đến mái đều được làm bằng gỗ quý. Khu chính diện là nơi ở của “vua” họ Vương. Đây là một công trình kiến trúc đẹp hiếm có và hội tụ những tinh hoa kiến trúc của vùng cao thể hiện uy quyền và sự vương giả giữa cao nguyên đá. Đoạn đường dẫn vào dinh được lát bằng những phiến đá hoa cương có chạm khắc nhiều hoa văn, bao quanh khu nhà là vườn cây với nhiều loai cây như sa mộc, lê, đào… Hiện tại, bên trong dinh thự còn lưu giữ được nhiều hiện vật gốc như cối đá, bếp sưởi, bàn ghế gỗ tiếp khách, chậu tắm làm bằng đá…; tất cả vẫn còn giữ nguyên được nét xưa cũ. Hiện nay, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lich tỉnh Hà Giang và dòng họ Vương vẫn không ngừng quan tâm trùng tu, tôn tạo, quản lý và quảng bá di tích này trở thành một trong những điểm thăm quan, nghiên cứu hấp dẫn, nổi tiếng trong và ngoài nước. Di tích này hiện không chỉ là niềm tự hào của gia tộc họ Vương mà còn là một biểu tượng văn hóa, lịch sử và tinh thần đại đoàn kết trên mảnh đất địa đầu cực Bắc Việt Nam, bởi là một trong nhưng nơi lưu giữ được những giá trị cả về lịch sử và văn hóa một giai đoạn phát triển của người Mông trên Cao nguyên đá.

NGUYỄN NGHĨA

19 Tháng 03, 2023 1115