Khám Phá Vẻ Đẹp Cổ Kính 100 Năm Của Nhà Thờ Gỗ Kon Tum

Nhà Thờ Chính Tòa Kon Tum, một ngôi nhà thờ đã tồn tại 100 năm được làm bằng gỗ tuyệt đẹp xứng đáng nằm trong top các kiệt tác kiến trúc Công giáo bằng gỗ tại Việt Nam và Đông Nam Á. Hãy nghe Nguyễn Thế Dương (Quảng Ninh) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Trong chuyến du lịch tới các tỉnh Tây Nguyên, có một địa chỉ mà bạn nhất định không thể bỏ qua đó là Nhà Thờ Chính Tòa Kon Tum, một ngôi nhà thờ đã tồn tại 100 năm được làm bằng gỗ tuyệt đẹp, xứng đáng nằm trong top các kiệt tác kiến trúc Công giáo bằng gỗ tại Việt Nam và Đông Nam Á.

                                                                                           Nguồn ảnh: Sưu tầm

Từ giữa thế kỷ 19, theo bước chân của các nhà truyền giáo phương Tây, đạo Công giáo bắt đầu xuất hiện tại Tây Nguyên bao gồm cả Kon Tum. Ban đầu, hầu hết các nơi thờ tự trong khu vực này đều có quy mô nhỏ được làm bằng gỗ, tranh, tre và lá. Chỉ đến khi số lượng giáo dân tăng lên, người dân mới bắt đầu nghĩ đến việc xây dựng những nhà thờ lớn, trong đó có nhà thờ gỗ Kon Tum.

Theo các nguồn tài liệu lịch sử, linh mục Joseph Décrouille, phụ trách giáo xứ Kon Tum đã cho khởi công xây dựng nhà thờ Kon Tum từ giữa tháng 3 năm 1913 và hoàn thành vào đầu năm 1918. Công việc đã xây dựng gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng từ sự bùng nổ của Thế chiến I. Nhưng ngay cả trước đó họ cũng đã mất 3 năm để chuẩn bị, bắt đầu từ việc thuê những người thợ giỏi vào rừng để cắt gỗ sau đó dùng voi để kéo gỗ ra. Họ cũng đã đến các tỉnh lân cận như Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định để tìm kiếm những người thợ giỏi xây dựng nhà thờ.

Nhìn tổng quan, thiết kế của nhà thờ là sự kết hợp giữa kiến trúc La Mã và kiểu nhà sàn của người Ba Na bản địa. Đây được xem là sự pha trộn tuyệt vời nhất giữa văn hóa phương Tây và bản sắc vùng miền của Tây Nguyên.

Nhà thờ này được gọi là nhà thờ gỗ vì nguyên liệu chính để xây dựng là gỗ, một loại vật liệu tự nhiên dồi dào ở Tây Nguyên. Tất cả các cấu trúc từ cột, dầm đến sàn đều được làm từ gỗ và gắn kết với nhau bằng mộng mà không sử dụng đinh. Trần và tường được trát bằng các vật liệu đất trộn rơm theo phong cách của các ngôi nhà truyền thống miền Trung Việt Nam. Không có bê tông cốt thép hay vữa xi măng được sử dụng.

Trong một báo cáo gửi đến Hội Truyền Giáo Nước Ngoài Paris vào năm 1913, ngay từ đầu công trình xây dựng nhà thờ, Giám mục Đại diện Tông tòa Đông Nam Kỳ Grangeon đã viết: "Không thể sử dụng đá hay gạch để xây dựng. Chỉ có gỗ mới có thể làm điều đó với chất lượng cao và kiến trúc sư nói rằng nhà thờ này ở Ba Na có hình dáng của một nhà thờ chính tòa."

                                                                                           Nguồn ảnh: Sưu tầm

Nhìn từ bên ngoài, nhà thờ là một công trình cao và hùng vĩ với màu sắc đậm của gỗ và ngói đã thấm đượm thời gian. Phía trước nhà thờ, ngay ở giữa có một tháp chuông cao 24 mét, tạo nên sự hài hòa và cân đối cho toàn bộ công trình. Hai hành lang hai bên rộng và dài, mái nhà cao và dốc giống như mái nhà rông của người Ba Na, được chống đỡ vững chắc bởi những cột gỗ tròn.

Bên trong nhà thờ chính tòa là một thế giới khác biệt. Với những vòm cung cao, dài, thoáng đãng và ngập tràn ánh sáng, kiến trúc của nhà thờ gây ấn tượng mạnh mẽ với vẻ đẹp uy nghi và lộng lẫy.

Những cột cao 12 mét được đặt vững chắc trên nền đá nâng đỡ toàn bộ mái vòm trung tâm và trần của hành lang hai bên. Điều này không chỉ tạo nên sự hoành tráng cho công trình mà còn gợi lên cảm giác không gian mở ở mọi hướng. Đặc biệt, hệ thống dầm gỗ hình vòm và các hàng cột nhỏ phía trên được kết nối tinh tế, duyên dáng và mềm mại làm cho phần trên của nhà thờ càng thêm tráng lệ. Hai bên hành lang qua lớp ánh sáng tự nhiên các cửa sổ kính màu theo phong cách vitraux với các bức tranh về câu chuyện trong Kinh Thánh trở nên lung linh rực rỡ.

                                                                                           Nguồn ảnh: Sưu tầm

Mọi chi tiết từ thiết kế, chạm khắc, trang trí cho đến màu sắc của nhà thờ đều rất tinh xảo. Có một chi tiết cực kỳ thú vị thể hiện sự khéo léo của các nghệ nhân thời bấy giờ. Họ đã đặt một bức tranh kính màu tròn rất lớn ở trung tâm nhà thờ, ngay trên cửa chính, đối diện với khu vực thánh đường. Điều này nhằm mục đích lấy ánh sáng mặt trời và tượng trưng cho hình ảnh mặt trời chiếu thẳng vào. Thật khó để tưởng tượng những gì mà các nghệ nhân xưa đã vẽ trên bức tranh kính đó nếu nhìn từ bên ngoài. Nhưng từ bên trong, qua sự phản chiếu của ánh sáng, bức tranh hiện lên rực rỡ và đẹp đẽ với những hình ảnh sống động về cuộc sống xưa ở Tây Nguyên với cảnh làng mạc, nhà rông, voi kéo gỗ và sông suối.

Sau hơn 100 năm, nhà thờ gỗ Kon Tum vẫn vượt qua mọi sự khắc nghiệt của thời gian và dường như ngày càng trở nên đẹp hơn bởi vẻ đẹp cổ kính và hiếm có. Ngày nay, mỗi khi ghé thăm nhà thờ Kon Tum, du khách không chỉ có cơ hội tìm hiểu thêm về lịch sử của nhà thờ chính tòa của Giáo phận Kon Tum, một trong 27 giáo phận Công giáo La Mã ở Việt Nam và là giáo phận cổ nhất ở Tây Nguyên mà còn chiêm ngưỡng một trong những kiệt tác kiến trúc gỗ Công giáo ở Việt Nam cũng như ở Đông Nam Á.

Nguyễn Thế Dương (Quảng Ninh)