Khám phá Lễ tế Xã Tắc – Hồn thiêng của nền văn hóa nông nghiệp Việt

Khám phá vẻ đẹp văn hóa và ý nghĩa tâm linh sâu sắc của Lễ tế Xã Tắc – một nghi thức cổ xưa đầy trang nghiêm tại cố đô Huế. Hãy nghe Nguyễn Công Sơn (Thừa Thiên Huế) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Huế gợi lên hình ảnh Hoàng thành cổ kính, nhã nhạc vang vọng và dòng Hương trầm lặng. Vùng đất này còn nuôi dưỡng một nghi lễ trang nghiêm, từng được người xưa tôn là quốc lễ. Đó chính là Lễ tế Xã Tắc, nơi tấm lòng thành kính hướng về đất đai và mùa màng. Vẻ đẹp độc đáo của lễ hội này chắt lọc từ chiều sâu lịch sử, tạo nên sức hút khó quên với bất cứ ai mong muốn khám phá giá trị truyền thống.

Lễ tế Xã Tắc có nguồn gốc lâu đời, gắn liền với tín ngưỡng thờ Thần Đất và Thần Nông của người Việt. Thời xa xưa, dân gian thường dâng lễ vật để cầu mong đất đai phì nhiêu và mùa màng tươi tốt. Khi nhà Nguyễn xác lập vương triều tại Huế, nghi thức tế lễ này được đưa lên thành quốc lễ. Từ đó, Lễ tế Xã Tắc trở thành nghi lễ toàn dân, thể hiện niềm tin tưởng vào sự phù trợ của thần linh.

                                                                                                        Ảnh được sưu tầm

Đàn Xã Tắc tại Huế được xây dựng theo kiểu thức vuông vức, chia thành nhiều tầng bậc. Vị trí của đàn nằm gần Hoàng Thành, thể hiện tầm quan trọng của nơi đây đối với triều đình xưa. Mỗi tầng trên mặt đàn được tôn tạo kỹ lưỡng, tượng trưng cho các vùng đất của đất nước. Kiến trúc này thể hiện khát vọng kết nối giữa triều đình và nhân dân trong việc duy trì nền nông nghiệp.

Khi bước vào khu vực đàn, du khách sẽ nhận thấy bầu không khí trang nghiêm và cổ kính. Các bậc thềm lát gạch và lối đi được gìn giữ cẩn thận nhằm tôn vinh tinh thần tôn kính Thần Đất và Thần Nông. Vào những dịp có lễ tế, nơi đây trở nên rực rỡ với cờ phướn, nhạc cung đình và các nghi thức truyền thống. Không gian này gợi nhớ về quá khứ vàng son, khi tín ngưỡng dân gian được lồng ghép trong nghi thức triều chính.

Dưới triều Nguyễn, Lễ tế Xã Tắc được tổ chức đều đặn với quy định chặt chẽ về thời gian và nghi thức. Nhà vua thường ấn định ngày lành trong năm để cùng quan lại đến Đàn Xã Tắc dâng lễ. Mọi vật phẩm được chuẩn bị chu đáo, bao gồm hương, hoa, rượu, trầu cau và lúa gạo. Buổi tế mang ý nghĩa tri ân Thần Nông, đồng thời nhắc nhở người dân về tầm quan trọng của mùa màng.

Các tài liệu ghi lại cho thấy buổi tế diễn ra trang nghiêm với nhiều giai đoạn như dâng hương, dâng lễ và đọc chúc văn. Trang phục của nhà vua và triều thần toát lên vẻ uy nghi, được lựa chọn kỹ lưỡng để phù hợp với không gian lễ hội. Đội nhạc cung đình biểu diễn nhã nhạc, tạo ra một không gian văn hóa mang dấu ấn hoàng gia. Hòa quyện trong giai điệu ấy là niềm tin về sự thịnh vượng, được gửi gắm cho đất nước qua mỗi mùa thu hoạch.

                                                                                                        Ảnh được sưu tầm

Hiện nay, Lễ tế Xã Tắc thường diễn ra vào đầu năm âm lịch, khi tiết trời mát mẻ và vạn vật bắt đầu sinh sôi. Thời điểm này gắn với hy vọng về một năm mới thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Người dân địa phương mong chờ dịp này để được trực tiếp chứng kiến những nghi thức cổ truyền. Trước giờ bắt đầu, khu vực Đàn Xã Tắc trở nên tấp nập với cờ hoa và không khí háo hức.

Vào sáng sớm lễ hội, đoàn nghi thức di chuyển đến Đàn Xã Tắc trong tiếng trống chiêng rộn rã. Các nghi thức dâng lễ, chúc văn được sắp xếp cẩn trọng, bảo đảm tính trang nghiêm. Du khách xung quanh lặng lẽ quan sát hoặc chụp ảnh làm kỷ niệm, đồng thời tiếp thu những câu chuyện gắn với nghi lễ. Khi nghi thức kết thúc, nhiều người tiếp tục tham quan Hoàng Thành và khám phá các di tích lịch sử, khiến chuyến đi thêm phần thú vị.

Trong xã hội hiện đại, Lễ tế Xã Tắc được xem như dịp để ôn lại cội nguồn và nhắc nhở thế hệ trẻ về giá trị của nền nông nghiệp. Lúa gạo và đất đai vẫn giữ vị trí thiết yếu, định hình đời sống văn hóa và kinh tế Việt Nam. Việc tổ chức nghi lễ khuyến khích mọi người trân trọng truyền thống mà cha ông để lại. Điều này góp phần nâng cao ý thức giữ gìn môi trường và bảo tồn những hoạt động nông nghiệp gắn liền với đồng ruộng.

                                                                                                        Ảnh được sưu tầm

Lễ tế Xã Tắc phác họa một bức tranh giàu ý nghĩa về mối tương quan giữa con người với ruộng đồng, giữa tín ngưỡng dân gian và nghi thức cung đình. Nét cổ truyền ấy vừa thể hiện lòng thành, vừa khơi gợi niềm tự hào về kho tàng văn hóa Huế. Hình ảnh nghi lễ, tiếng nhạc cung đình, lời chúc văn chân thành vẫn vang vọng nơi đàn Xã Tắc, nhắc nhở mọi người trân quý hạt lúa và giá trị cội rễ. Bất cứ ai đặt chân đến mảnh đất cố đô, khi chiêm ngưỡng nghi thức này, đều có thể cảm nhận sợi dây kết nối xuyên thời gian giữa hôm qua và hôm nay.

Nguyễn Công Sơn (Thừa Thiên Huế)