Điều Gì Làm Nên Sức Hút Của Chùa Trăm Gian Quảng Nghiêm?

Chùa Trăm Gian Quảng Nghiêm – điểm đến thanh tịnh giữa lòng Hà Nội, mời bạn cùng mình khám phá vẻ đẹp lịch sử và tâm linh nơi đây. Hãy nghe Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Ở một nơi ít người biết đến, có một ngôi chùa cổ ẩn mình giữa thiên nhiên xanh mát, nơi mà tiếng chuông vang vọng mỗi sớm mai như đánh thức tâm hồn ta khỏi những bộn bề thường nhật. Chùa Trăm Gian Quảng Nghiêm không chỉ là điểm đến dành cho những người yêu thích văn hóa Phật giáo, mà còn là nơi để bạn tìm kiếm một mảnh ghép bình yên ngay giữa thủ đô. Bạn có tò mò không? Hãy cùng mình bước vào cuộc hành trình khám phá nhé!

1. Lịch sử hình thành của Chùa Trăm Gian

Chùa Trăm Gian được khởi công xây dựng vào thế kỷ thứ 12, dưới triều đại của vua Lý Cao Tông. Ban đầu, chùa chỉ là một ngôi đền nhỏ phục vụ cho nhu cầu tôn giáo của người dân địa phương. Trải qua thời gian, chùa đã có nhiều lần trùng tu, sửa chữa để duy trì và phát triển các công trình kiến trúc. Vị trí của chùa nằm giữa khung cảnh núi non hùng vĩ, tạo nên một không gian thanh bình và thu hút nhiều tín đồ cũng như du khách đến tham quan. Sự kiên trì trong việc bảo tồn đã biến chùa Trăm Gian thành một biểu tượng văn hóa quan trọng, phản ánh sự gắn bó sâu sắc của người dân với đức tin và truyền thống tâm linh. 

                                                                                                                   Ảnh sưu tầm

Vào thời nhà Trần, chùa Trăm Gian đã trở thành nơi tu tập của hòa thượng Bình An, một vị sư được người dân kính trọng vì những phép lạ mà ngài thực hiện. Hòa thượng Bình An không chỉ thu hút nhiều tín đồ đến tu học mà còn góp phần phát triển đạo pháp tại chùa. Sau khi ngài qua đời, dân làng đã xây dựng một tháp để giữ gìn hài cốt và tôn vinh ngài với danh hiệu Đức Thánh Bối. Việc xây dựng tháp nhằm bày tỏ lòng kính trọng và sự gắn bó của cộng đồng với vị hòa thượng. 

2. Kiến trúc và không gian chùa

Chùa Trăm Gian được xem là một trong những di sản kiến trúc Phật giáo độc đáo tại Việt Nam. Trong khuôn viên chùa, gác chuông hai tầng với tám mái nổi bật, được xây dựng vào năm Quý Dậu 1963, dưới triều đại Lê Hy Tông. Gác chuông là một tác phẩm nghệ thuật với những chi tiết chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự khéo léo của các nghệ nhân thời xưa. Ngoài ra, chùa còn lưu giữ nhiều di vật quý giá và tượng Phật cổ kính. Phần trang trí dưới bệ gạch thờ Tam Thế Phật có thiết kế giống như những chiếc bệ đá tại các chùa nổi tiếng như chùa Hương Trai ở Hoài Đức hay Bối Khê ở Thanh Oai, phản ánh nghệ thuật điêu khắc tinh tế từ thời Lý – Trần. Những tác phẩm này được coi là chứng nhân lịch sử, ghi lại sự phát triển vượt bậc của kiến trúc Phật giáo trong giai đoạn từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 14.

Ngoài gác chuông, chùa Trăm Gian còn có gian "Nam Thiên Đại Giác" bên phải, với những khám gỗ được bưng kín bốn bên để thờ Đức Thánh Bối. Gian bên trái là nơi thờ Đức Phật Quan Thế Âm, trên cao có hai pho tượng gỗ sơn son vàng ngồi quay mặt vào nhau. Những tác phẩm điêu khắc này mang giá trị lịch sử lớn khi đã ghi lại hình ảnh của những anh hùng đã đóng góp vào cuộc kháng chiến chống quân Thanh vào cuối thế kỷ 18. Sự kết hợp giữa nghệ thuật và lịch sử tại chùa Trăm Gian tạo nên một không gian linh thiêng và đầy ý nghĩa, thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đến những người đã hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc.

                                                                                                                   Ảnh sưu tầm

Một điểm đặc biệt nữa là chùa được xây dựng theo phương pháp tính 4 cột cho mỗi "gian", tạo thành tổng cộng 104 gian. Khuôn viên chùa được chia thành ba cụm kiến trúc chính, mỗi cụm đều mang một nét đặc trưng riêng biệt. Sự phân chia này giúp du khách dễ dàng tiếp cận và khám phá từng phần của chùa một cách hệ thống và có trật tự. Mỗi cụm kiến trúc đều phản ánh sự phát triển và biến chuyển qua các thời kỳ, lưu giữ những dấu tích lịch sử quý báu. Kiến trúc của chùa không chỉ đẹp mắt mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, là minh chứng cho sự bền bỉ và tinh thần truyền thống của người Việt.

Cụm kiến trúc đầu tiên của chùa Trăm Gian bao gồm 4 cột trụ và 2 quán, từng là nơi diễn ra các hoạt động đánh cờ trong các ngày hội truyền thống. Đây là không gian sôi động, nơi tụ hội của cộng đồng, tạo nên không khí lễ hội náo nhiệt. Tiếp theo trong cụm là nhà Giá Ngự, một công trình kiến trúc nhỏ nằm hướng ra hồ sen. Từ đây, phật tử và du khách có thể ngắm nhìn cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và tham gia vào các buổi trình diễn múa rối nước, một nét văn hóa độc đáo của địa phương.

Sau khi leo lên khoảng trăm mấy bậc thang, du khách sẽ đến với cụm kiến trúc thứ hai, nổi bật với tòa gác chuông hai tầng mái. Các lan can quanh tòa gác được chạm trổ những hình mây hoa tinh xảo, tạo nên vẻ đẹp thanh lịch và cổ kính. Tòa gác chuông này được xây dựng từ năm 1693, là một trong những công trình hiếm hoi vẫn còn nguyên vẹn đến ngày nay, chứng minh sự khéo léo và tinh tế của các nghệ nhân xưa. Trong khuôn viên này còn treo quả chuông lớn cao 1,1 mét với đường kính 0,6 mét, được đúc vào năm 1794.

                                                                                                                   Ảnh sưu tầm

Tiếp tục hành trình, du khách sẽ leo thêm 9 bậc đá với lan can chạm hình rồng cuộn khúc, dẫn đến cụm kiến trúc thứ ba – khu vực chùa chính. Khu vực này bao gồm nhà bái đường, tòa thiêu hương và thượng điện, mỗi công trình đều được xây dựng với kiến trúc hài hòa và tinh tế. Chùa chính có ba gian thờ riêng biệt: gian thờ Phật, gian thờ Thánh và gian thờ Quan Âm, cùng với gia đình đô đốc Đặng Tiến Công. Đặc biệt, chùa có 153 pho tượng chủ yếu làm bằng gỗ, một số ít bằng đất nung phủ sơn, thể hiện sự đa dạng và phong phú trong nghệ thuật điêu khắc.

3. Trải nghiệm hoạt động lễ hội đặc sắc tại chùa

Chùa Trăm Gian là điểm đến không thể bỏ qua trong các dịp lễ lớn như Tết Nguyên Đán, lễ Vu Lan hay rằm tháng Bảy. Vào những thời điểm này, chùa tổ chức nhiều hoạt động Phật giáo linh thiêng cùng với các lễ hội văn hóa truyền thống hấp dẫn. Du khách và Phật tử sẽ có cơ hội tham gia lễ cúng bái, thắp hương cầu an và lắng nghe những lời kinh kệ. Ngoài ra, các màn trình rối cạn độc đáo và thi cỗ chay đầy màu sắc cũng thu hút đông đảo người tham gia và khán giả, mang đến những trải nghiệm văn hóa sâu sắc và phong phú.

Một trong những hoạt động nổi bật tại chùa Trăm Gian là nghi thức rước kiệu Thánh, được tổ chức với sự trang nghiêm và tinh thần cao đẹp. Đội khiêng kiệu gồm 18 người khiêng cùng 4 người khiêng giá, đảm nhận việc mang theo mâm ngũ quả, bát nhang và văn bản cử hành. Những người tham gia phải mặc áo Mã tiền, được trang trí bằng dải phướn đủ màu sắc, tạo nên vẻ đẹp rực rỡ và linh thiêng. Sự kiện này luôn thu hút sự chú ý của đông đảo du khách, góp phần làm tăng thêm không khí thiêng liêng cho chùa.

                                                                                                                   Ảnh sưu tầm

Trong suốt lễ hội, chùa Trăm Gian còn tổ chức nhiều trò chơi dân gian truyền thống như đấu vật, cờ người và múa rối nước, mang lại niềm vui và sự gắn kết cho cộng đồng. Đặc biệt, trò đánh cờ người trên sân giữa hồ bán nguyệt thu hút sự tham gia nhiệt tình của người dân và du khách. Để tham gia, người chơi cần đáp ứng các yêu cầu về tuổi tác, ngoại hình và địa vị xã hội, tạo nên sự đa dạng và hấp dẫn cho trò chơi. Sự kiện này chính là cơ hội để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ cho mọi người tham gia.

Sau mỗi chuyến đi, không chỉ là những tấm ảnh đẹp mà còn là những khoảnh khắc tĩnh lặng, giúp bạn chiêm nghiệm về cuộc sống, về chính bản thân mình. Nếu bạn đang tìm kiếm một không gian vừa mang giá trị lịch sử, vừa là nơi để tìm lại sự bình yên, thì Chùa Trăm Gian chính là điểm đến không thể bỏ qua. Hãy dành chút thời gian để cảm nhận sự thanh thản giữa lòng thủ đô nhé!

Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội)