Ô Quan Chưởng: Chứng Nhân Của Một Thời Vàng Son

Ô Quan Chưởng, cánh cổng cổ duy nhất còn lại của kinh thành Thăng Long xưa, mang trong mình những dấu ấn lịch sử và nét đẹp kiến trúc độc đáo giữa lòng Hà Nội nhộn nhịp. Hãy nghe Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Giữa phố phường tấp nập của Hà Nội, có một cánh cổng cổ xưa như dẫn lối vào quá khứ xa xăm. Mình muốn mời bạn cùng khám phá Ô Quan Chưởng - dấu ấn lịch sử sống động của kinh thành Thăng Long, nơi mà mỗi viên gạch, mỗi nét kiến trúc đều kể lên những câu chuyện đầy thú vị và bí ẩn đang chờ được khám phá.

1. Giới thiệu về Ô Quan Chưởng

Ô Quan Chưởng tọa lạc tại ngã tư phố Hàng Chiếu và Đào Duy Từ, ngay phía bắc Hồ Hoàn Kiếm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là cổng thành duy nhất còn nguyên vẹn sau bao thăng trầm lịch sử, minh chứng cho một thời kỳ vàng son của Hoàng thành Thăng Long. Cổng được xây dựng từ thời Lê và đã trải qua trùng tu vào thời Nguyễn, mang đậm nét kiến trúc cổ kính của thời phong kiến. Hiện nay, nơi đây không chỉ là di tích lịch sử mà còn là biểu tượng không thể thiếu của thủ đô Hà Nội.

                                                                                                                      Ảnh sưu tầm

Để đến thăm Ô Quan Chưởng, bạn có thể chọn nhiều phương tiện khác nhau tùy theo sở thích và nhu cầu. Xe máy là lựa chọn phổ biến, giúp bạn dễ dàng di chuyển trong những con phố đông đúc của Hà Nội; giá thuê xe khoảng 120.000 VNĐ/ngày. Nếu không quen đường xá hoặc muốn tránh thời tiết oi bức, taxi là phương tiện thuận tiện với nhiều hãng uy tín như Mai Linh, Thăng Long, Sao Hà Nội. Xe buýt cũng là một lựa chọn tiết kiệm và thú vị, cho phép bạn ngắm nhìn cuộc sống thường ngày của người dân thủ đô; các tuyến xe như 03, 11, 14, 22, 19, 34, 40 đều đi qua khu vực này với giá vé 7.000 VNĐ/lượt. Dù chọn phương tiện nào, hành trình đến Ô Quan Chưởng sẽ mang lại cho bạn những trải nghiệm đáng nhớ về một phần lịch sử Hà Nội.

2. Khám phá lịch sử xây dựng của Ô Quan Chưởng

Ô Quan Chưởng được xây dựng vào năm 1749 dưới thời vua Lê Hiển Tông, nằm ở phía đông của Hoàng thành Thăng Long và cách bến sông Hồng xưa khoảng 80 mét. Ban đầu, đây là một trong năm cửa ô của kinh thành và là cổng duy nhất còn tồn tại đến ngày nay. Cổng này từng được gọi là Đông Hà Môn, nghĩa là cửa Đông Hà, do nằm trên địa phận phường Đông Hà thời đó. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, Ô Quan Chưởng đã hai lần được tu sửa vào các năm 1804 và 1817 dưới triều vua Gia Long.

Thời xưa, khu vực Ô Quan Chưởng là nơi buôn bán tấp nập với nhiều mặt hàng như chiếu cói và sản phẩm từ vùng biển Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình. Người dân từ các vùng này sử dụng đường sông để đưa hàng hóa đến kinh thành, tạo nên cảnh nhộn nhịp của kẻ mua người bán. Việc xây dựng cổng đã làm cho việc giao thương giữa kinh thành và các vùng lân cận trở nên thuận lợi hơn. Ô Quan Chưởng không chỉ là cổng thành mà còn là điểm kết nối văn hóa và kinh tế giữa các vùng miền. Sự sôi động của khu vực này đã góp phần vào sự phát triển phồn thịnh của Thăng Long xưa.

                                                                                                                      Ảnh sưu tầm

Tên gọi Ô Quan Chưởng gắn liền với sự hy sinh anh dũng của vị quan Chưởng Cơ trong trận chiến chống Pháp vào ngày 20 tháng 11 năm 1873. Khi quân Pháp tấn công Hà Nội, ông cùng binh lính đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để bảo vệ cổng thành. Mặc dù thực dân Pháp sau đó đã phá hủy nhiều cửa ô và thành cổ Hà Nội nhằm mở rộng thành phố, nhưng nhờ sự đấu tranh kiên cường của dân chúng và cai tổng Đồng Xuân Đào Đăng Chiểu, Ô Quan Chưởng đã được giữ lại nguyên vẹn. Ngày nay, cổng thành này không chỉ là dấu tích còn sót lại của Hoàng thành Thăng Long mà còn là biểu tượng cho tinh thần bất khuất của người dân thủ đô.

3. Ô Quan Chưởng – Chứng nhân của lịch sử dân tộc

Ô Quan Chưởng là một trong những di tích hiếm hoi tại Hà Nội còn giữ nguyên vẹn nét kiến trúc phong kiến xưa. Nằm giữa lòng phố cổ, cổng thành này như một chứng nhân lịch sử, ghi dấu những thăng trầm của Thăng Long. Trải qua bao biến cố, Ô Quan Chưởng vẫn đứng vững, trở thành biểu tượng văn hóa và kiến trúc độc đáo của thủ đô. Mỗi viên gạch, mỗi chi tiết trang trí đều mang trong mình câu chuyện về quá khứ hào hùng của dân tộc. Du khách khi đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính mà còn cảm nhận được hồn thiêng sông núi Việt Nam.

                                                                                                                      Ảnh sưu tầm

Cổng thành được xây dựng theo kiểu vọng lâu hai tầng, một phong cách kiến trúc đặc trưng thời bấy giờ. Tầng dưới có ba cửa vòm: cửa chính ở giữa cao 3 mét, rộng gần 3 mét; hai cửa phụ hai bên rộng 1,65 mét và cao 2,5 mét. Tầng trên là vọng lâu với bốn mái, thu nhỏ dần về giữa, tạo nên sự cân đối và thanh thoát cho công trình. Xung quanh vọng lâu có lối đi và lan can trang trí các họa tiết lục lăng, tứ giác, hoa thị tinh xảo. Thiết kế này vừa phục vụ mục đích quân sự, vừa thể hiện nghệ thuật xây dựng tinh tế của người xưa.

Lối lên vọng lâu được bố trí ở hai bên ngoài cổng phụ, thuận tiện cho việc di chuyển của lính canh. Toàn bộ cổng có chiều rộng 20 mét, chiều dài 7 mét, xây bằng đá và gạch vồ loại lớn, giống loại gạch ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Phía trên cửa chính, dưới vọng lâu, có khung hình chữ nhật đắp nổi ba chữ Hán “Đông Hà Môn” bằng mảnh sứ xanh, thể hiện tên gọi cổ của cổng thành. Những chi tiết trang trí và vật liệu xây dựng phản ánh kỹ thuật và mỹ thuật kiến trúc thời bấy giờ. Đến nay, Ô Quan Chưởng vẫn giữ được vẻ uy nghiêm và cổ kính, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu và du khách.

                                                                                                                      Ảnh sưu tầm

Bên tường trái của cửa chính, có tấm bia đá cỡ 0,8 mét khắc “Lệnh cấm trừ tệ” do Tổng đốc Hoàng Diệu và Tuần phủ Hoàng Văn Xứng ban hành năm 1881. Nội dung tấm bia nhằm ngăn chặn việc lính canh cửa ô sách nhiễu, gây khó khăn cho người dân qua lại. Điều này thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của các vị quan đối với cuộc sống của nhân dân, cũng như nỗ lực duy trì trật tự và đạo đức xã hội. Tấm bia không chỉ là một văn bản hành chính mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước, thương dân của các bậc tiền nhân. Hiện nay, tấm bia vẫn còn đó, như nhắc nhở thế hệ sau về những giá trị tốt đẹp cần được giữ gìn và phát huy.

Ô Quan Chưởng là điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đến với Hà Nội. Nơi đây không chỉ mang đến cho bạn những kiến thức lịch sử quý báu mà còn giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn về văn hóa và con người Thủ đô. Chúc bạn có một chuyến tham quan đầy thú vị và ý nghĩa!

Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội)