Trải nghiệm một ngày tuyệt vời tại làng nghề dệt chiếu Hới - Thái Bình

Làng nghề dệt chiếu Hới không chỉ là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, mà còn là biểu tượng văn hóa và niềm tự hào của người dân Thái Bình. Hãy nghe Nguyễn Thị Phượng một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Làng nghề dệt chiếu Hới cách trung tâm thành phố Thái Bình khoảng 40 km. Để đến được ngôi làng này, du khách sẽ băng qua những cánh đồng lúa bạt ngàn, xanh mướt. Nơi đây nổi tiếng với truyền thống dệt chiếu lâu đời, đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế hệ. Những sản phẩm chiếu Hới không chỉ mang đậm nét đẹp văn hóa của vùng quê mà còn thể hiện bàn tay khéo léo, con mắt tinh tế của những nghệ nhân làng nghề, làm say lòng biết bao du khách đến tham quan và trải nghiệm.

Mọi người thường gọi loại chiếu ở đây là "chiếu Hới" chỉ đơn giản là vì những chiếc chiếu này được các nghệ nhân đan dệt tại làng Hới. Đây là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời nhất của nước ta. Dù nghề dệt chiếu đã tồn tại hàng trăm năm, nhưng cả những người dân sống tại đây cũng không biết chính xác nghề dệt chiếu xuất hiện từ khi nào và ai là Tổ nghề của họ. Điều này càng làm tăng thêm sự huyền bí và hấp dẫn của làng nghề.

                                                                                  ( Ảnh: sưu tầm)

Theo các niên lão tại địa phương kể lại, vào thời Tiền Lê – Lý (thế kỷ X – XI), làng Hới đã bắt đầu nghề dệt chiếu. Nghề này phát triển mạnh nhất vào thời Hậu Lê. Người có công lao lớn nhất trong việc phát triển nghề dệt chiếu thời bấy giờ chính là Trạng nguyên Phạm Đôn Lễ. Nhờ những nỗ lực và đóng góp của ông, nghề dệt chiếu ở làng Hới không chỉ được duy trì mà còn phát triển vượt bậc, trở thành một nghề truyền thống đặc trưng của vùng đất Thái Bình.

Trước kia, làng Hới đã có nghề dệt chiếu sử dụng bàn dệt chiếu đứng. Nhưng chiếc chiếu làm ra không được chắc và bền đẹp. Trong một lần đi sứ đến nhà Minh, Trạng nguyên Phạm Đôn Lễ đã học được bí quyết dệt chiếu của người Quảng Tây, Trung Quốc. Sau khi trở về làng Hới, ông đã truyền dạy kỹ thuật này cho dân làng. Nhờ sự thay đổi này, những chiếc chiếu được dệt tại làng Hới ngày càng có tính thẩm mỹ và tinh tế hơn. Với công lao và đóng góp to lớn này, người dân đã tôn ông làm Trạng Chiếu và thành lập đền thờ Phạm Trạng Nguyên để ghi nhớ và tôn vinh công lao của ông.

Nhắc đến kỹ thuật làm chiếu, làng Hới nổi tiếng là nơi hội tụ những kỹ thuật tinh xảo nhất. Từ khung dệt, nguyên liệu cho đến tay nghề của những người thợ dệt, tất cả đều kết hợp để tạo ra những chiếc chiếu độc đáo và chất lượng cao. Sản phẩm chiếu Hới không chỉ đẹp mắt mà còn bền bỉ, phản ánh rõ nét truyền thống và tinh hoa của nghề dệt chiếu lâu đời. Sự hòa quyện giữa kỹ thuật điêu luyện và nguyên liệu chọn lọc đã làm nên những sản phẩm đặc sắc mà không nơi nào có thể sánh kịp.

                                                                        ( Ảnh: sưu tầm)

Nguyên liệu chính để làm chiếu là cói và sợi đay, hai loại cây thường được trồng ở những vùng gần sông, nơi có nhiều phù sa bồi đắp. Với vị trí nằm giữa hai con sông lớn là sông Hồng và sông Luộc, làng Hới được thiên nhiên ban tặng điều kiện thuận lợi để trồng và thu hoạch các loại cây này. Sau khi thu hoạch, cói và sợi đay trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ và cẩn thận như phơi khô, tẩy trắng, nhuộm màu và se sợi, tất cả đều được thực hiện bởi những người thợ làng Hới với sự khéo léo và kinh nghiệm lâu năm.

                                                                         ( Ảnh: sưu tầm)

Để tạo ra một chiếc chiếu đáp ứng các tiêu chuẩn, người thợ cần phải có sự tỉ mỉ và kinh nghiệm giàu có. Tùy thuộc vào từng loại chiếu cần dệt, các sợi cói và sợi đay sẽ được nhuộm màu theo từng sản phẩm cụ thể. Điều này đòi hỏi người thợ dệt phải có khả năng sáng tạo và thực hiện kỹ thuật dệt để tạo ra những mẫu chiếu đẹp và độc đáo.

Tại làng nghề dệt chiếu Hới, có đa dạng loại chiếu như chiếu cài hoa, chiếu trơn, chiếu sợi xe, v.v. Các thợ dệt chiếu tại đây thường tạo ra các hoa văn độc đáo như bông hoa, cải chữ thọ, chữ lồng và các họa tiết vẽ khác. Với việc sử dụng máy móc, họ có thể sản xuất khoảng 20 đôi chiếu mỗi ngày. Tăng năng suất làm việc đã mang lại thu nhập đáng kể cho người dân làng nghề này. Thường thường mỗi năm, mỗi hộ gia đình dành khoảng 8 tháng để dệt chiếu và dành thời gian còn lại cho việc canh tác đồng ruộng.

Khi đến tham quan làng Hới, quý khách sẽ được trải nghiệm những hoạt động rất hấp dẫn. Đầu tiên du khách có thể đến các xưởng làm chiếu để trải nghiệm quy trình sản xuất chiếu truyền thống từ các nghệ nhân địa phương. Nếu có thời gian, đặc biệt du khách còn được hướng dẫn từ việc chọn nguyên liệu, tẩm bằng, ghim, đan lát cho đến sấy khô và hoàn thiện sản phẩm. Ngoài ra du khách có thể mua các sản phẩm thủ công như chiếu, nón, đèn lồng hay các đồ dùng gia đình làm từ nguyên liệu tự nhiên như tre, dừa, lá dừa,...Đây là những sản phẩm nghề thủ công đặc trưng của dân địa phương. Hơn nữa những hoạt động về văn hóa, nghệ thuật, phong tục tập quán của người dân địa phương thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, thưởng thức âm nhạc, vũ điệu truyền thống, và thưởng thức các món ăn đặc sản của vùng chắc chắn cũng sẽ không làm các bạn thất vọng. Những hoạt động này sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm sâu sắc về văn hóa và nghề thủ công truyền thống của làng Chiếu Hới Thái Bình.

Nguyễn Thị Phượng