Động Dơi ở xã Đồng Loan (Hạ Lang) từ lâu được nhiều người biết đến là một di tích danh lam thắng cảnh có vẻ đẹp kỳ vỹ, huyền diệu còn mang đậm nét hoang sơ ban đầu, thu hút không ít khách tham quan và có không ít đoàn thám hiểm các quốc gia đến chiêm ngưỡng và tìm hiểu.
Hạ Lang là một huyện miền núi, vùng cao biên giới, cách thành phố Cao Bằng khoảng 74 km. Nơi đây có các lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc như: Hội chùa Sùng Phúc, Hội giao duyên Thang Nà, Hội Pò Nà, Phja Đán, chợ hội Bằng Ca... Cùng với đó, Hạ Lang có nhiều hang động có vẻ đẹp kỳ vỹ, như: Động Dơi, Ngườm Én, xã Đồng Loan; Ngườm Sặp, Ngườm Lồm, Ngườm Keng Khang, Ngườm Keng Mu, xã Thắng Lợi; Ngườm Khu, xã Minh Long, Ngườm Riềm, xã Thái Đức... Tiêu biểu có Động Dơi, thuộc xóm Lũng Xúm, xã Đồng Loan, từ lâu được nhân dân bản địa phát hiện và bảo quản gìn giữ.
Động Dơi nằm trong lòng dãy núi đá vôi cách đường dân sinh khoảng 700 m; động tương đối lớn, với chiều sâu gần 1.000 m, độ cao trung bình khoảng 40 m, có kiến tạo độc đáo và kỳ vĩ, với hệ thống nhũ đá muôn màu, muôn sắc trải dài theo suốt chiều sâu của động. Động có 3 khoang và 2 tầng, được ngăn cách nhau bởi những vách đá và những ô cửa đá.
Ở khoang thứ nhất, du khách thấy những hình ảnh về cuộc sống hoang sơ ban đầu có nhiều dấu tích của mạch nước ngầm, vào mùa mưa dòng nước trong vắt sâu 0,5m, rộng hơn 2 m chảy dài theo chiều sâu của động. Khoang này trần thấp hơn cả, có nơi chỉ cao khoảng 4 m, những phiến đá to bản xếp chồng lên nhau được phủ lớp màu đa sắc lung linh huyền ảo. Tiếp đến là nhũ đá mang hình ảnh của những thác bạc, thác vàng, nền hang có những dàn nhũ nổi như những chiếc bánh, có nơi kết thành những hồ nước lung linh.
Ở khoang thứ hai, du khách không khỏi ngỡ ngàng khi thấy những thạch nhũ trong hang với hình ảnh những ruộng bậc thang với những bông lúa vàng óng ánh, được nhân dân địa phương gọi là "ruộng nàng tiên". Bên cạnh đó là hình ảnh hàng trăm thác bạc rủ xuống mềm mại thu hút ngay từ cái nhìn đầu tiên. Khoang này có chiều dài khoảng 200 m, dưới nền là bãi cát màu vàng trải dài. Thành của động được trang trí với những nhũ đá hình thù khác nhau như một bức tranh thủy mặc, phía trên là khối nhũ đá xếp chồng lên nhau như những ngọn núi. Phía dưới là dòng nước trong xanh, phẳng lặng in hình núi non, có cả những hòn đảo nhỏ xuất hiện bên cạnh dòng nước tạo ra một bức tranh thiên nhiên vô cùng đặc sắc hữu tình.
Đi vào thêm 300 m là đến khoang thứ ba, được đánh giá là khoang trung tâm của động. Khoang này chia ra làm hai tầng rõ rệt. Tầng một có diện tích rộng khoảng 10.000 m2, độ cao 80 m, với những khối đá có hình thù sinh động, độc đáo, đan xen, hòa quyện tạo thành một không gian huyền ảo. Để lên được tầng hai của động phải men theo vách đá cao gần 10 m. Tầng này uốn lượn như hình bán nguyệt, có độ cao trung bình khoảng 60 m. Phần trung tâm xuất hiện những ruộng bậc thang bằng đá trải dài. Trần động là những nhũ đá rủ xuống cân xứng, hài hòa với những nhũ đá nhô lên từ nền của động. Đi sâu vào tận cùng của tầng hai là tổ hợp những khối đá có màu vàng óng ánh trông như những trụ cột vững chắc đỡ cho phần mái. Có thể nói, không gian của tầng hai thật mênh mông khoáng đạt đã làm tăng thêm vẻ đẹp cho cả một tổng thể kiến trúc của Động Dơi.
Với vẻ đẹp kỳ vỹ của Động Dơi, ngày 10/3/2014, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 622 về việc xếp hạng di tích Danh lam thắng cảnh Động Dơi, xã Đồng Loan trở thành di tích cấp quốc gia.
Vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của Động Dơi, giá trị nhân văn đậm đà bản sắc dân tộc của Chùa Sùng Phúc, đền thờ Tô Thị Hoạn của Hạ Lang sẽ mở ra một triển vọng mới trong việc liên kết phát triển du lịch, thu hút khách trong và ngoài nước đến tham quan, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Cao Bằng
Từ tháng 04 đến tháng 06 hoặc từ tháng 09 đến tháng 10.
320 lượt xem