Hòn Phụ tử đã có mặt trên đất Hà Tiên (nay thuộc xã Bình an, huyện Kiên Lương) từ thời kỳ tạo sơn, cách nay không biết bao nhiêu triệu năm, Hòn đã điểm tô cho vùng biển Hà Tiên thêm duyên dáng với nhiều truyền thuyết và gắn liền với vùng đất này là những sự kiện lịch sử khó quên. Tra cứu tư liệu lịch sử, trong sách sử của triều Nguyễn, chúng ta không thấy nói đến tên Hòn, chỉ nói đến núi Hồ Lô (Hồ Lô sơn), hang Hồ Lô (Hồ Lô cốc) và Hòn Chông (Kích Sơn). Có thể khẳng định hang Hồ Lô chính là cái hang mà ngày nay có ngôi chùa Hải Sơn (Hải Sơn tự), chúng thường gọi là Chùa Hang, còn Hòn Chông thì đã định vị rõ ràng. Theo Nam kỳ địa dư chí được lưu tại Viện Hán Nôm (bản ký hiệu A938) ghi : (Hồ Lô sơn tại tỉnh đông tứ thập bát lý, chu nhị lý, phong loan tuấn tiễu, nham cốc tiêu khô bất mộc. Hạ xâm uyên hải, tiều tích lăng tằng, thuyền tao (sưu) bất tiện xuất nhập. Ngoại đa tiểu dự, ba đào xung kích, hưởng ứng như lôi). Tạm dịch : Núi Hồ Lô nằm phía đông tỉnh lỵ 48 dặm, đỉnh cao chót vót, hang đá không có cây, chân núi de ra vực biển, đá ngầm, cát đá đùn cao chót vót, thuyền ghe không tiện ra vào, có nhiều hòn đảo nhỏ, sóng vỗ vào tạo âm thanh như sấm. Đoạn văn trên đây đã cho ta thấy được phần nào cảnh trí của khu vực Hòn Phụ Tử. Theo truyền thuyết dân gian kết hợp với sử liệu, khi triều đình Xiêm La có biến, hai vị hoàng tử của Xiêm đến nương nhờ sự che chở của Mạc Thiên Tích, ông đã cho hai vị hoàng tử này trú ngụ tại đây, sau đó, khi trở về nước, hai vị này nhớ ơn nên đã tặng hai pho tượng phật rất lớn đặt trong hang. Hai tượng phật này vẫn còn cho đến nay. Trong những năm đầu thực dân Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây nam Kỳ, vị anh hùng Nguyễn Trung Trực đã tập hợp nghĩa quân đóng tại khu vực này, hình thành trại quân mà ngày nay nhân dân vẫn gọi là Ba Trại. tại đây có một vị cai tổng tên Kiên (hay Kiển) đã giết người thiếp yêu của mình vì bà này ngăn không cho ông theo nghĩa quân. Sau đó nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đã tiến hành tiêu diệt đồn Kiên Giang. Trong những năm thực dân Pháp cai trị, Hòn Chông là một quận, tại đây, chính quyền thực dân đã thành lập một bến cảng xuất hàng hoá ra ngoài tỉnh Hà Tiên. Hòn Phụ tử, Chùa hang là khu du lịch nghỉ mát khá nổi tiếng cho nhân dân Nam Kỳ. Tiếng tăm Hòn Phụ Tử bắt đầu từ đó. Sau năm 1945, xã Bình An là căn cứ địa kháng chiến của tỉnh Hà Tiên. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, ngọn núi kế bên hòn Phụ Tử (Hồ Lô sơn) đã diễn ra nhiều trận giao tranh ác liệt giữa quân đội Cách mạng và quân đội Sài Gòn. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Hòn Phụ Tử, Chùa Hang ngày càng có nhiều du khách đến ngoạn cảnh và đã được Bộ Văn hoá công nhận cụm thắng cảnh Hòn Phụ tử, Chùa Hang, Hòn Trẹm là di tích danh thắng cấp quốc gia. Xã Bình An hiện nay đã được đầu tư cơ sở hạ tầng khá hoàn chỉnh, tạo điều kiện thuận lợi cho ngành du lịch phát triển. Có hai truyền thuyết được lưu truyền từ xưa đáng chú ý về Hòn Phụ Tử là : Truyền thuyết cho rằng ngày xưa vùng này có nhiều chim yến về làm tổ, có hai cha con người miền Trung về đây gở tổ yến. Một hôm, người cha ra hòn gở tổ yến bị con mãng xà quấn chết, người con đau lòng ra đánh rắn cứu cha nhưng cũng bị mãng xà giết chết. Nhân dân ở đây mang cây ra chất đầy đốt mới diệt được rắn. Lại có truyền thuyết cho rằng ngày xưa có một trận bão lớn, có hai cái xác, một già, một trẻ trôi tấp vào hòn và được nhân dân mang vào chôn cất. Từ những truyền thuyết trên mà Hòn được mang tên là Hòn Phụ Tử . Chúng ta được biết, ngoài Việt Bắc có nàng Tô Thị, miền Trung có Hòn Vọng Phu và tại vùng đất cuối trời Nam này lại có Hòn Phụ Tử. Phải chăng văn hoá Việt đã chứng minh sự thống nhất từ Bắc vào Nam của đát nước ta, sự thuỷ chung của người vợ chờ chồng, sự vất vả của những người đi kiếm sống. Từ sau ngày đất nước thống nhất, một số người đã hư cấu, dựng nên những chuyện kể về một nàng công chúa, một mối tình... nhằm hấp dẫn du khách. Cho dù đó là chuyện hư cấu sau này, nhưng đã được rất nhiều người kể, người nghe nên nó cũng hoà vào những truyền thuyết xa xưa làm cho sự tích về khu danh thắng này thêm phong phú.
Kiên Giang 1210 lượt xem Tháng 12 đến tháng 4
Ngày cập nhật : 01/04/2023