Độc đáo Lễ hội Bài chòi ở Quảng Bình

Lễ hội Bài chòi ở Quảng Bình mang đến một không gian văn hóa rộng mở, đậm chất nghệ thuật diễn xướng đầy độc đáo và hấp dẫn. Hãy nghe Cao Thị Mai Thư (Quảng Bình) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Từ bao đời nay, Bài chòi đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức Tết cổ truyền của người Việt. Khác với những trò chơi đỏ đen thường thấy, Bài chòi mang đậm tính văn hóa cộng đồng, là nơi con người tìm về sự kết nối, hòa mình trong niềm vui ngày xuân và lắng nghe những câu hát vang vọng về quê hương, đất nước. Âm thanh ấy, lời ca ấy, vừa giản dị vừa sâu sắc, như dòng chảy của truyền thống được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Lễ hội Bài chòi ở Quảng Bình (Ảnh: sưu tầm)

Trải qua thời gian, Bài chòi không chỉ là một trò chơi mà đã trở thành biểu tượng văn hóa, lan tỏa từ Quảng Bình đến Bình Thuận, tạo nên một nét đặc trưng không thể trộn lẫn của miền Trung Việt Nam. Giữa bao nét văn hóa vùng miền, Lễ hội Bài chòi Quảng Bình nổi bật lên như một viên ngọc quý, rực rỡ và thân thuộc. Hằng năm, vào mùng 1 Tết, người dân địa phương cùng du khách từ mọi miền lại đổ về thôn Thượng, xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, nơi bầu không khí của lễ hội bùng lên, náo nhiệt và tưng bừng. Trong ba ngày diễn ra, tiếng hò, tiếng hát hòa quyện với tiếng cười nói, làm cả vùng đất như sống dậy trong niềm vui đoàn viên.

Không gian lễ hội thường được tổ chức ở những khu đất trống, rộng rãi hoặc trước sân đình, miếu cổ, gần các khu dân cư và chợ. Những địa điểm ấy, tưởng chừng bình dị, nhưng khi lễ hội diễn ra lại trở thành tâm điểm của sự sống, nơi từng nhịp tim của mọi người đều hòa chung một nhịp. Đám đông tụ họp, những mái chòi dựng lên giản đơn nhưng lại là nơi kết nối bao trái tim. Mỗi lượt gọi bài, mỗi câu hát ngân vang đều như gói trọn tình yêu quê hương, sự tự hào và niềm vui xuân, làm cho những ai chứng kiến cũng không khỏi bồi hồi, say đắm.

Lễ hội Bài chòi ở Quảng Bình (Ảnh: sưu tầm)

Bài chòi ở Quảng Bình bắt nguồn từ trò chơi "bài tới," tên gọi xuất phát từ tiếng hô "tới" khi kết thúc một ván chơi. Bộ bài được sử dụng trong trò này gồm 30 quân, chia làm 3 nhóm chính: pho Văn, pho Vạn và pho Sách. Mỗi nhóm có 9 quân bài cùng một quân đặc biệt gọi là Yêu (như Ông Ầm, Thái Tử, Bạch Tuyết). Các quân bài được dán lên thẻ tre lớn có tay cầm, tạo nét đặc trưng riêng.

Khu vực chơi bài chòi được sắp xếp thành hình vuông hoặc chữ nhật với chòi cái nằm ở trung tâm. Đây là nơi của người chỉ huy trò chơi cùng phường nhạc sử dụng kèn, trống, sáo và nhị để tạo bầu không khí sôi động. Bao quanh chòi cái là 8 - 10 chòi dành cho người chơi, mỗi chòi mang tên gọi theo thứ tự thập can như Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ,...

Khi trò chơi bắt đầu, người chỉ huy sẽ mở đầu bằng một câu hò, sau đó rút một quân bài, đọc tên và ngâm hoặc hát một câu thơ ứng với ý nghĩa của quân bài. Người chơi sẽ lắng nghe và đoán xem con bài đó có trùng khớp với mình không. Nếu trùng, người ở chòi sẽ gõ ba tiếng mõ để báo hiệu. Khi đó, người chạy cờ sẽ mang lá cờ xéo màu đỏ đến chòi trúng bài và thu lại con bài đó.

Lễ hội Bài chòi ở Quảng Bình (Ảnh: sưu tầm)

Trò chơi tiếp tục cho đến khi có một chòi thu thập đủ ba lá cờ xéo. Lúc này, người chơi sẽ gõ một hồi mõ dài và hô to “tới… tới… tới” để báo hiệu chiến thắng, kết thúc ván bài trong tiếng reo hò rộn ràng cùng âm nhạc sôi động. Một hội chơi bài chòi thường diễn ra qua 8 ván. Sau mỗi ván, chòi thắng cuộc sẽ đổi ba lá cờ xéo lấy một lá cờ vuông màu vàng. Nếu một chòi giành được liên tiếp ba lá cờ vuông, người chơi đó sẽ nhận được phần thưởng đặc biệt, đánh dấu chiến thắng trọn vẹn trong hội bài chòi.

Lễ hội Bài chòi Quảng Bình là một nét văn hóa độc đáo, mang đậm dấu ấn truyền thống mà bất kỳ ai đặt chân đến mảnh đất này cũng không nên bỏ lỡ. Đối với những ai yêu thích khám phá vẻ đẹp văn hóa, tín ngưỡng và đời sống phong phú của người dân Quảng Bình, lễ hội này chắc chắn là một sự kiện không thể thiếu trong hành trình trải nghiệm.

Cao Thị Mai Thư (Quảng Bình)