Nghề dệt chiếu - Hồn cốt và niềm tự hào của người dân An Xá

Đến với An Xá, bạn sẽ được đắm mình trong không gian yên bình của một làng nghề, nơi mà mỗi tấm chiếu dường như mang trong mình hơi thở của đất trời và tinh hoa của văn hóa dân tộc. Hãy nghe Cao Thị Mai Thư (Quảng Bình) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Làng chiếu cói An Xá nằm yên bình tại xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, là một viên ngọc quý của miền đất di sản, nơi lưu giữ linh hồn của nghề dệt chiếu truyền thống hơn 600 năm tuổi. Chỉ cách thành phố Đồng Hới chừng 40km, một chuyến hành trình ngắn ngủi 50 phút sẽ đưa bạn về với mảnh đất mang đậm hơi thở thời gian, nơi mà mỗi tấm chiếu không chỉ là sản phẩm thủ công đơn thuần mà còn là kết tinh của bàn tay, khối óc và tâm hồn của bao thế hệ người dân nơi đây.

Làng chiếu cói An Xá (Ảnh: sưu tầm)

Từng con đường dẫn lối vào làng An Xá đều như kể lại những câu chuyện của ngày xưa cũ, khi làng nghề này vẫn còn non trẻ và đầy gian khó. Đến thăm nơi đây, bạn sẽ thấy những người thợ cần mẫn bên khung dệt, đôi bàn tay chai sạn như nhảy múa trên từng sợi cói, khéo léo tạo nên những tấm chiếu đậm chất truyền thống. Lá cói, nguyên liệu chính của nghề, được thu hoạch từ những cánh đồng trải dài, xanh ngắt dưới nắng trời. Mùa thu hoạch không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là mùa của niềm vui, của sự gắn kết giữa con người và đất trời, nơi những chiếc chiếu thơm mùi cói khô như sợi dây nối liền giữa quá khứ và hiện tại.

Lá cói sau khi thu hoạch được người thợ tỉ mỉ tách lấy lõi, từng sợi lõi được chà kỹ để loại bỏ gai sắc và trở nên mềm mại. Quy trình nhuộm màu bằng chất liệu tự nhiên không chỉ giúp những tấm chiếu mang màu sắc tươi sáng mà còn thấm đẫm hồn cốt của thiên nhiên. Dưới bàn tay tài hoa, các sợi cói được dệt nên, kết nối thành từng tấm chiếu hoàn chỉnh với hoa văn và họa tiết truyền thống. Đó không chỉ là sự khéo léo mà còn là tâm huyết và niềm tự hào của những người thợ, những người đã dành cả đời gắn bó với nghề.

Làng chiếu cói An Xá (Ảnh: sưu tầm)

Khi bạn cầm trên tay một tấm chiếu An Xá, không chỉ là cầm lấy một sản phẩm thủ công mà còn như thấy được cả câu chuyện dài về sự bền bỉ, lòng kiên trì và tình yêu quê hương của những con người miền Trung. Từng sợi cói dường như vẫn đang thầm thì về những ngày tháng thăng trầm mà làng nghề đã đi qua, như một minh chứng cho sức sống mãnh liệt và sự trường tồn với thời gian. Vì thế, làng An Xá không chỉ là nơi sản xuất chiếu mà còn là nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa, một bức tranh sống động về truyền thống và sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên.

Nhưng dòng chảy thời gian không bao giờ ngừng trôi, mang theo cả những biến động và thách thức. Từng có thời kỳ, nghề dệt chiếu ở An Xá đạt đến đỉnh cao, khi những tấm chiếu thủ công được ưa chuộng khắp nơi, mang lại thu nhập ổn định và niềm vui sống cho bao hộ gia đình. Thế nhưng, hiện thực ngày nay đã khác. Những sản phẩm công nghiệp hiện đại, được sản xuất hàng loạt với giá thành rẻ đã len lỏi vào thị trường, làm lu mờ giá trị của những tấm chiếu dệt tay công phu. Người dân An Xá không chỉ đối mặt với sự mai một của nghề mà còn với nỗi lo cơm áo gạo tiền, khi thu nhập từ nghề truyền thống ngày một eo hẹp.

Làng chiếu cói An Xá (Ảnh: sưu tầm)

Thế nhưng, trong những khó khăn ấy, vẫn có ánh lửa hy vọng le lói. Đó là tinh thần đoàn kết, là niềm tin vào giá trị trường tồn của nghề dệt chiếu. Những người dân An Xá với tình yêu nghề và lòng kiên định, vẫn miệt mài bên khung dệt, vẫn hy vọng một ngày nào đó những tấm chiếu thơm mùi cói sẽ lại tìm được chỗ đứng, sẽ lại được trân trọng như một phần không thể thiếu của bản sắc văn hóa Việt Nam. Câu chuyện về làng An Xá không chỉ là câu chuyện về một làng nghề mà còn là câu chuyện về lòng yêu quê hương, về sự bền bỉ trước thử thách của thời gian.

Cao Thị Mai Thư (Quảng Bình)